Vũ Cát Tường: Ở tuổi 30, thành công với tôi là tự do về mọi mặt

"10 tuổi tôi bắt đầu học piano, tuổi 20 sáng tác những bài hát đầu tiên, 21 tuổi tham gia Giọng hát Việt 2013 và qua 25 tuổi đã làm concert đầu tiên, tuổi 27 được đánh dấu bằng album song ngữ, vừa 30 tuổi có hơn 50 sáng tác đã được viết và ra mắt công chúng", Vũ Cát Tường nhìn lại những cột mốc đáng nhớ của mình.

Và nhắc tới tuổi 30, Tường chia sẻ chưa biết cuộc sống sẽ cho mình trải nghiệm gì, viết chương tiếp theo của đời mình thế nào nhưng Tường biết chắc bản thân muốn gì và thích làm gì.

Cột mốc tuổi 30 có ý nghĩa thế nào với Vũ Cát Tường?

Live concert vừa rồi đánh dấu cột mốc 30 tuổi của tôi. Những năm trước, nếu tôi làm show, chị sẽ không gặp được tôi đâu. Nhưng lần này, tôi đón nhận với tâm thế bình yên. Cảm tưởng ngày mai diễn, bước lên sân khấu tôi hát vẫn được. Làm được điều đó vì tôi nghĩ bản thân không còn khoác lên mình quá nhiều thứ hình thức hóa, không cần bề ngoài, màu mè.

10 năm trước tôi đã "đánh rộng", tổ chức show hàng nghìn khán giả để mọi người biết Vũ Cát Tường. Còn bây giờ, tôi cần chiều sâu nên tổ chức show diễn với khán giả chưa tới 500 người. Mọi người đến như chung vui với tôi thôi.

Tôi biết lựa chọn của mình khác nhiều nghệ sĩ. Có người chọn cột mốc năm 30 tuổi thường tổ chức lớn, thể hiện thành tựu mình đạt được. Nhưng với tôi, thành tựu lớn nhất năm 30 của mình chính là sự trưởng thành. Tôi cảm giác những thành tựu, danh hiệu bên ngoài mình có thể gọi tên nó không góp phần quá nhiều vào sự trưởng thành của mình đâu. Trưởng thành thường nở hoa khi gắn liền với sự khủng hoảng và thất bại trong cuộc sống cá nhân nhiều hơn. Tôi muốn lưu giữ những bài học về khủng hoảng đó chứ không phải sự ca tụng về thành đạt cá nhân.

Người ta chỉ có thể rũ bỏ được sự màu mè khi thật sự tự tin, tự do, là chính mình trên sân khấu?

Đúng vậy. Và biết đủ nữa. Tôi nghĩ sự tự do vẫn luôn ở đó chỉ là mình nhìn thấy nó không. Khó cho chúng ta là luôn có khoảng thời gian bị xao nhãng bởi tiếng ồn ở bên ngoài. Chẳng hạn ta phải đạt được cái này hay cái kia mới là thành công, theo quan điểm của người khác. Tôi không dám nói mình đã tự do hoàn toàn mà chỉ dám đưa ra định nghĩa của mình. Tự do với tôi đó là làm điều mình thích, trong khoảng thời gian mình muốn, theo cách mình muốn.

Vậy Tường đã đạt được sự tự do đó bằng những cách nào?

Tôi nghĩ cần thời gian, kiên nhẫn, kỷ luật. Để được tự do bạn phải cố gắng gấp nhiều lần người khác. Một người làm ở công ty, phải theo sự sắp xếp của đơn vị chủ quản nhưng một người khi có quyền làm chủ thời gian của chính mình, tự do thì phải chủ động đưa ra mọi thứ, sắp xếp và làm việc nhiều hơn như vậy. Vì nếu mình không hoạt động thì không có thứ gì xung quanh mình hoạt động cả. Có thể nói để được tự do tôi phải kỷ luật sắt với chính mình. Tôi tự giác đi kiếm con đường của mình, nghĩ ra mọi kế hoạch chứ không có ai vạch sẵn cho cả.

Nếu kỷ luật sắt với thời gian của mình thì việc sáng tác có bị đưa vào guồng công nghiệp hay vẫn có thể tùy hứng?

Tôi thấy thú vị khi từ từ khám phá bản thân. Những sáng tác của tôi đa số được tích lũy từ vốn sống theo thời gian. Chỉ là tới thời điểm nào đó nó đủ chín thì sẽ lóe qua đầu và tôi phải viết ra. Nghe có vẻ ngẫu nhiên nhưng đó là quá trình tích lũy nhiều năm, thông qua sự quan sát, trải nghiệm và cảm nhận của mình.

Những gì Vũ Cát Tường chia sẻ qua bài hát giờ đây không còn gói gọn chủ để tình yêu, chia tay. Đó là minh chứng cho sự trưởng thành?

Mọi con đường đều dẫn tới việc chúng ta hiểu chính mình và mọi thứ xung quanh hơn. Và tôi nghĩ đó là nhận biết của mỗi người về nhân sinh. Cũng có thể với người khác là dở nhưng với Tường là lợi thế. Tôi được ban cho khả năng được viết những gì mình trải qua mà không cần phải đi theo bất kỳ trend nào. Nhiều người nhìn vào và nghĩ sao Vũ Cát Tường ngu ngốc, không tận dụng khả năng, bắt trend để kiếm tiền. Nhưng tôi nghĩ âm nhạc là vòng tuần hoàn: trend - hết trend – lại trend. Vậy nên không phải vấn đề trend như thế nào mà nghệ sĩ sử dụng ngòi bút để nói lên suy nghĩ của mình.

10 năm trước, bạn từng chia sẻ tự tin nắm bắt được công thức tạo nên một bản hit. Bây giờ công thức ấy có thay đổi?

Thời gian làm cho con người ta thay đổi. Vũ Cát Tường từng viết ra bài hit, đứng trước hàng chục nghìn người trên sân khấu. Những trải nghiệm đó tôi đi qua rồi và cái gì đọng lại trong mình? Rõ ràng khi tôi đi qua và hiểu rằng nếu muốn thứ gì mình cũng làm được thôi. Nhưng sau khi trải nghiệm, mình cảm nhận thế nào mới quan trọng. Sẽ có những mục tiêu trong cuộc đời mà mình gắn cho nó những từ ngữ hoa mỹ, lớn lao. Nhưng càng lớn, càng trưởng thành, tôi cảm thấy tất cả chỉ là trải nghiệm. Tôi không muốn bị cái gì đó định danh hoặc người khác đặt cho mình định nghĩa.

Những năm 30 tuổi, trưởng thành hơn, mình càng tôn trọng bản thân, tôn trọng những gì mình muốn theo đuổi, xem đó là giá trị. Những năm 20 tuổi mình đã nghe theo định nghĩa của người khác về sự thành công. Thời điểm này, tôi phải tái cấu trúc lại những gì đã được hiểu. Bây giờ, tôi như đang detox suy nghĩ, sẽ có những thứ mới nhập vào, và có thứ cũ nên thay đổi.

Nghĩa là bây giờ Vũ Cát Tường không còn đau đáu về việc tạo ra các ca khúc hit?

Có lẽ một bạn trẻ mới vào nghề trả lời về câu hỏi này sẽ hợp hơn tôi. Tôi đã qua thời đặt mục tiêu viết bài để tạo hit mà bây giờ tôi nghĩ viết lên những gì mình suy nghĩ. Ca khúc đó có thể hit hoặc không nhưng khi đã là tài sản trí tuệ của mình, theo thời gian nó vẫn sẽ ở đó và có giá trị của riêng mình. Trong sáng tác, tôi quan trọng là mình đang viết đang hát cho ai nghe, có thể hiện đúng những gì mình nghĩ không.

Thời gian rất quan trọng, thời gian sẽ thay đổi mình. Tuổi 20 đi qua có những khủng hoảng, trải nghiệm tốt và không tốt làm thay đổi hệ giá trị của mình. Và tôi luôn tin không có gì mua được trải nghiệm của sự trưởng thành dù bạn ở độ tuổi nào, để trưởng thành tất cả đều phải đi qua sự thử thách mà thời gian và cuộc đời sắp đặt, không thể dùng tiền để đi đường tắt được. 

Tôi hay nói vui là "bạn không thể lobby vũ trụ để được bỏ học". Vì vậy, cái tôi thật sự đau đáu là làm sao để học trong cuộc đời này, để mình trưởng thành hơn và thật sự cống hiến được gì trong suốt quãng đường là nhạc sĩ, ca sĩ, chứ không phải mình đã được ca tụng bao nhiêu. 

Định nghĩa thành công của Tường ở tuổi này khác gì tuổi 20?

Đối với tôi thành công là tự do, tự do về mọi mặt: thời gian, vật chất, tư duy suy nghĩ và những lựa chọn về con đường của mình. Với cá nhân tôi thì thấy quý giá nhất chính là tự do về thời gian và tư duy suy nghĩ. Còn vật chất thì chỉ cần mình biết đủ thì tự do tài chính từ từ sẽ đến thôi. Trong hành trình đi đến tự do đó mình vẫn không ngừng trau dồi kỹ năng và tính cách. 

Hành trình 10 năm của Vũ Cát Tường dường như khá suôn sẻ, êm đềm bởi ngay từ khi bước vào showbiz bạn đã nhanh chóng được đón nhận?

Tôi tin vào tính thời điểm, thời khắc, thời vận. Khi thời điểm chưa tới, bạn có đổ hàng tỷ đồng thì sản phẩm vẫn không bùng nổ. Nhưng đúng thời điểm, có khi chỉ cần bài demo, đăng lên cũng trở thành hit. Giống như chuyện tôi come out, tôi đâu biết phản ứng của khán giả thế nào. Tôi đoán khán giả có thể rời đi, gây những luồng ý kiến khác nhau. Nhưng tôi lại được chia sẻ rất nhiều.

Tôi quan niệm cái gì đúng thời điểm, đúng quỹ đạo thì sẽ mở ra con đường thênh thang cho mình. Tại sao chị lại nghĩ tôi suôn sẻ mà không nghĩ rằng vì tôi đã đi đúng đường? Thử hỏi nếu chỉ cần chúng ta đi đúng đường thì mọi thứ cũng sẽ mở ra êm đềm như vậy mà không theo định nghĩa của người khác về thành công.

Bây giờ, nếu tôi còn bon chen chuyện top trending, ca khúc hit chưa chắc tôi đã hạnh phúc đâu. Tôi nghiệm ra rằng mọi thứ chỉ là trải nghiệm khoảnh khắc thôi. Để xây một giá trị theo đường dài thì cần thời gian. Cái gì mì ăn liền thì nhanh đến và nhanh bị lãng quên. Tôi tự hỏi tại sao mình phải đánh đổi như vậy.

Có một lần, tôi từng khuyên bạn nghệ sĩ trẻ rằng: "Em có khả năng viết nhạc, hát thì cứ mài dũa đi, hãy đi chậm lại nếu cần thêm trải nghiệm. Em cứ viết nhạc nhiều, để giới thiệu mình là ai trước, từ từ khán giả mới đón nhận". Bạn đó trả lời: "Em không phải người được đón nhận như Tường". Bạn đó không nghĩ từ đầu sự nghiệp tôi cũng như bạn. Tại sao bạn không nghĩ tôi có suy nghĩ đó mới có được ngày hôm nay, mà lại nghĩ Tường phải thành công như ngày hôm nay mới có suy nghĩ đó.

Chúng ta luôn bất an vì nghĩ phải có cái này mới làm được cái kia. Đừng nghĩ thế, không có cái gì thì mình làm từ đầu thôi. Bớt đòi hỏi những điều kiện thì mình sẽ cảm thấy vui, mở ra nhiều điều hay.

Tường cảm thấy mình tự do, được làm những điều mình thích. Còn tôi, được nghe nhiều người nhận xét Vũ Cát Tường chảnh, đòi hỏi khi đi diễn?

Nếu mọi người biết, tôi đi diễn chưa bao giờ yêu cầu có vệ sĩ. Tôi đi tới đâu cũng chỉ có một mình và trợ lý. Tôi thích lối sống khép kín low-key, không ai biết mình, đừng nhiều người, đừng quá ồn ào. Chỉ cần lúc lên sân khấu mình hát và mọi người biết mình là được rồi. Sau khi hát xong, xuống sân khấu, tôi lặng lẽ đi về.

Còn tất cả những gì thuộc về công việc, tôi đòi hỏi phải đạt tiêu chuẩn của mình. Chẳng hạn đi hát, bắt buộc phải có âm thanh, ánh sáng, micro tốt vì đó là uy tín của mình. Nếu âm thanh bị "oét" thì khán giả sẽ không biết hậu trường thế nào mà chỉ đánh giá về giọng hát của tôi. Tôi yêu cầu chuyện đó tuyệt đối.

Ngoài ra, đi đâu, làm gì, nếu không phải vì công việc, tôi quan trọng sự riêng tư. Ở chỗ đó, nếu mình không sẵn sàng tiếp ai, thì đó là không gian riêng tư. Ở nhà cũng vậy, nếu không có việc thì mọi người cũng không gọi tôi. Tôi không thích ồn ào, khua chiêng múa trống đâu.

Thực ra cái may mắn là tôi có là fan hiểu ý mình. Họ biết mình sợ đám đông nên kể cả khi họ tập trung chỗ đông người, luôn giữ khoảng cách để tôi cảm giác yên tâm, không bị vồ vập. Từ bé, tính tôi đã khép kín, tự ti trước đám đông. Bây giờ, tính tôi đã đỡ hơn, nói chuyện với người xung quanh, tự tin hơn. Tôi cũng như những người học về nghiên cứu khá tự kỷ, thiên về phân tích và vui trong không gian của mình thôi.

Tường đã nói sự thay đổi bản thân đến từ những trải nghiệm kinh khủng. Đâu là trải nghiệm đáng nhớ của bạn?

Với Tường thời gian dịch bệnh đánh động vào những giá trị, tâm thức của mình rất nhiều. Tôi đặt dấu chấm hỏi cho tất cả những định nghĩa và ý nghĩa về thành công, nổi tiếng, tiền bạc, quyền lực… Nói chung tất cả những gì mà một người bình thường luôn muốn có trong thế giới vật chất. Tôi cũng đặt câu hỏi về những điều quý giá nhỏ bé mà mình luôn cho là hiển nhiên và bỏ qua. Ví dụ, mình từng nghĩ thở là đương nhiên, nhưng lúc đó người ta mua oxy để được thở, tranh nhau vào bệnh viện. Có những chuyện khi ổn định, mình không nghĩ đến chuyện đó, trải qua mới biết trân trọng.

Nhìn lại mọi thứ, tôi nhận ra chúng ta thật sự cần ít vật chất hơn những gì mình nghĩ. Trước dịch, tôi sống một mình ở nhà quận 3, rộng nhà 147 m2 với hai con mèo. Vào đợt dịch, tôi chuyển về ở với những người thân vì sợ không thể di chuyển nếu có việc và chỉ ở trong căn phòng hơn 10 m2. Nhưng tôi thấy vui lắm vì sáng thức dậy có người thân nấu đồ ăn, nói chuyện. Như vậy đâu nhất thiết phải ở căn nhà to mới vui.

Ngày xưa mình muốn có nhà to, có 2-3 cái thì bây giờ đã có. Nhưng nếu cứ liên tục đòi hỏi thì không biết bao giờ là đủ. Có thể xã hội luôn đặt ra nhiều KPI để người ta phải chạy theo khẳng định mình với bên ngoài, khiến mình có 1 nhà rồi phải có 2 cái. Cho nên mình thấy phải đạt được như thế, mới được cho là thành đạt.

Trải qua mùa dịch với nhiều mất mát, tôi thấy mình chỉ cần được yêu thương, tự do. Suy cho cùng, nghệ sĩ khi muốn lọt top trending cũng là mong nhận sự yêu thương và ghi nhận từ khán giả. Vậy tại sao chúng ta không muốn yêu thương từ đầu để cuộc sống tự mở ra cho chúng ta nhiều hướng hơn chỉ là có một?

Sau ba tháng công khai giới tính, cuộc sống của Tường bị ảnh hưởng ra sao?

Ban đầu, tôi không nghĩ công khai vì tin rằng mình không nói thì ai cũng biết. Tuy nhiên, các bạn trong team nói với tôi: "Thật ra Tường chính thức nói ra cũng khác đấy. Người biết rồi thì khi Tường nói, họ càng có thêm sự khẳng định. Người giống Tường, bị sợ hãi khi công khai giới tính thì Tường giúp họ có động lực".

Tôi vốn không phải là người thích nói về bản thân, vấn đề cá nhân ai hiểu thì hiểu mà không thì thôi. Ngay từ đầu viết nhạc tôi vẫn xưng "anh". Tôi nghĩ đơn giản, khán giả nếu muốn hiểu Tường hãy nghe nhạc của mình. Nhưng tới thời điểm, tôi phải nghe quá nhiều câu hỏi: bao giờ Tường lấy chồng. Tôi thấy cần có trách nhiệm với cuộc sống của mình. Sau này, tôi còn có người yêu, lập gia đình, phải cho người ta danh phận, phải ghi nhận, công sức mà họ đóng góp cho mình. Vì vậy, tôi xin phép phải nói thật thôi.

Hỏi thật, có khi nào Tường phải đấu tranh giữa hai khía cạnh - tính nam và tính nữ trong bản thân mình?

Tôi không bao giờ từ chối phần nữ tính trong con người của mình. Có những người như tôi sẽ chôn vùi phần nữ tính đó. Tôi nghĩ mỗi người là sự độc đáo riêng và nên đón nhận tất cả những phiên bản của mình. Kể cả người yêu cũng phải chấp nhận việc cơ thể vật lý của tôi không phải là nam. Và tôi cũng đón nhận phần nữ của mình như là tất yếu. Có những ngày mình khó ở, cái gì cũng làm mình khó chịu bởi mình đâu phải nam tính 100%.

Đó là lý do tôi chọn mặc váy chứ không mặc vest khi come out. Đó cũng là cách ngầm nói rằng tôi đang đón nhận phần nữ tính của mình. Nó đâu phải xấu xí gì, nó là một phần cuộc đời mình mà. Nếu cố tình chôn vùi phần nữ tính, mình không phải là mình nữa.

Tôi tin mọi thứ được tạo nên trong thế giới này đều có lý do. Không phải bỗng nhiên tạo hóa cho mình tính nam trong thể xác người phụ nữ. Có thể tạo hóa cho tôi được tự do trong tất cả các định nghĩa. Và đó là lợi thế của những người như tôi. Không ai định danh bạn và bạn được sống tự do. Vậy tại sao tôi phải từ chối phần nữ tính đó? Thực sự một người được chữa lành là khi họ chấp nhận 100% mình là như vậy.

Phần nữ tính được bộc lộ ở Tường nhiều nhất khi nào?

Trong công việc, tôi rất nam tính, tư duy logic. Còn nữ tính có lẽ nằm trong cách tôi cư xử. Khi bàn về vấn đề gì tôi đi khá mềm mại, vào chiều sâu, lý do và khá nắm bắt tâm lý đối phương. Trong khi đó người nam đa số vô tâm, khá cạn trong việc nắm bắt tâm lý người khác. Sự tinh tế, nhạy cảm cũng giúp tôi trong việc viết nhạc.

Khi làm việc tính nam của tôi rất rõ ràng. Nhưng tôi nghĩ hai thái cực luôn hỗ trợ nhau. Khi âm dương càng phối hợp, tôi càng cảm thấy tự do và thăng hoa. Có những bạn như tôi chọn cách chôn vui nữ tính, thực ra sâu trong lòng họ chưa được chữa lành. 

Người yêu phản ứng thế nào khi Tường có những phút giây thể hiện nhiều sự nữ tính?

Tôi nghĩ mình rất thật với bản thân và người ở bên cạnh. Người ta đón nhận phần nữ tính của tôi. Hơn nữa, tôi không đem hình ảnh ngôi sao trên sân khấu về nhà. Trong môi trường nào mình sống đúng như vậy.

Cảm ơn những chia sẻ chân thành của Vũ Cát Tường!