Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) thì Việt Nam đang là một trong những quốc gia có tỷ lệ vô sinh cao nhất trên Thế giới.
Còn theo nghiên cứu của Bệnh viện Phụ sản Trung ương và Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, tỷ lệ vô sinh ở các cặp vợ chồng trẻ hiện nay là 7,7%. Trong đó, vô sinh nguyên phát là 3,9% và vô sinh thứ phát là 3,8%. Nếu như 10 năm trước, Trung tâm Hỗ trợ Sinh sản – Bệnh viện Phụ sản Trung ương mỗi ngày chỉ đón tiếp từ 1 đến 2 ca vô sinh, hiếm muộn thì đến nay con số này đã tăng gấp 20 lần.
Vô sinh là gì?
Chia sẻ về vấn đề này, bác sỹ Nguyễn Duy Phương- PGĐ kiêm Trưởng khoa lâm sàng, Trung tâm hiếm muộn và Y học giới tính, BVĐK Hà Nội cho biết, theo định nghĩa của WHO, vô sinh là tình trạng một cặp vợ chồng không có thai sau 12 tháng chung sống, giao hợp bình thường mà không sử dụng các biện pháp tránh thai. Tuy nhiên đối với trường hợp người vợ trên 35 tuổi thì thời gian không có thai này chỉ khoảng 6 tháng đã được đánh giá vô sinh.
Vô sinh gồm 2 loại nguyên phát và thứ phát. Trong đó, tỷ lệ vô sinh nguyên phát cao hơn và tỷ lệ nam giới bị vô sinh cũng cao hơn so với nữ giới.
Tỷ lệ vô sinh đang ngày càng gia tăng tại Việt Nam. Ảnh: NVCC
Nguyên nhân gây vô sinh
Nguyên nhân gây nên vô sinh được chia đều ở cả 2 giới bao gồm: 40% ở nữ giới, 40% ở nam giới và 20% không thể tìm ra nguyên nhân.
Nguyên nhân vô sinh nam nguyên phát
Nam giới bị vô sinh thường do số lượng tinh trùng ít, tinh trùng dị dạng nhiều, tỷ lệ tinh trùng di động thấp hoặc không có tinh trùng. Các nguyên nhân khiến chất lượng tinh trùng kém hoặc tinh trùng có số lượng ít bao gồm:
- Do bất thường ở tinh hoàn như viêm tinh hoàn, viêm ống sinh tinh, giãn tĩnh mạch thừng tinh hoặc bất thường về hormone sinh dục nam...;
- Do sử dụng thuốc ảnh hưởng chất lượng tinh trùng như thuốc điều trị đau dạ dày, tăng huyết áp... khiến tinh trùng di động kém;
- Do hậu quả của bệnh lây truyền qua đường tình dục dẫn đến viêm ống dẫn tinh, gây tắc hẹp đường vận chuyển tinh trùng từ tinh hoàn ra túi tinh hoàn;
- Do các bệnh lý: Nhiễm trùng đường tiết niệu, viêm mào tinh hoàn do biến chứng quai bị; lao mào tinh hoàn, giãn tĩnh mạch tinh khiến tinh trùng bị dị dạng hoặc có cấu trúc bất thường ở đầu -thân - đuôi; mắc bệnh tiểu đường, bệnh huyết áp cao hoặc tuổi đã cao; mắc bệnh liệt dương; suy giảm ham muốn tình dục;
Các cặp vợ chồng nên đi khám tiền hôn nhân để đánh giá khả năng sinh sản
- Do ảnh hưởng của các tia phóng xạ;
- Do nghiện rượu, thuốc lá... có thể gây ra những đột biến tinh trùng;
- Do căng thẳng kéo dài hoặc vợ chồng đang có những mâu thuẫn dồn nén, không thể nói ra... cũng có thể dẫn đến tình trạng vô sinh ở nam giới;
- Các bệnh lý như bệnh gan, bệnh thận, thiếu tế bào máu hình liềm, bệnh ở cơ quan sinh dục... nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến vô sinh ở nam giới.
Nguyên nhân vô sinh nữ nguyên phát
Nguyên nhân vô sinh nữ thường do bệnh lý vòi tử cung và phúc mạc (chiếm khoảng 70%), rối loạn phóng noãn (khoảng 20%) và 10% không rõ nguyên nhân. Có rất nhiều nguyên nhân gây vô sinh nguyên phát ở nữ, đa số các nguyên nhân đều do mắc các bệnh phụ khoa gây ra, sau đây là những nguyên nhân chính:
- Do bệnh viêm nhiễm ở vùng chậu: Vùng chậu bị viêm do các vi khuẩn như Chlamydia, lậu... gây ra;
- Do bệnh buồng trứng đa nang: Hiện tượng buồng trứng có nhiều nang nhỏ, xảy ra tình trạng kinh thưa (vài tháng mới hành kinh 1 lần) hoặc rối loạn phóng noãn, đây là một trong những nguyên nhân gây vô sinh;
- Do viêm tắc ống dẫn trứng: Ống dẫn trứng bị viêm để lại sẹo làm ống dẫn trứng bị chít hẹp hoặc tắc nghẽn, ngăn cản sự di chuyển gặp gỡ của trứng và tinh trùng gây vô sinh. Một trong những nguyên nhân khiến phụ nữ bị tắc ống dẫn trứng đó là do không vệ sinh sạch sẽ trong chu kỳ kinh nguyệt. Khi đến chu kỳ, âm đạo đang trong trạng thái mở tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn có hại xâm nhập vào gây viêm nhiễm nếu chị em không vệ sinh đúng và phù hợp. Viêm nhiễm âm đạo hay viêm cổ tử cung nếu không được chữa trị sẽ ngược dòng lên vòi trứng, gây tắc nghẽn ống dẫn trứng;
Thuốc lá gây suy giảm chất lượng tinh trùng
- Do chất lượng trứng kém: Trứng không có khả năng tạo thành hợp tử với tinh trùng;
- Do các bệnh ở tử cung: U xơ tử cung, polyp tử cung...;
- Do một số bệnh lý khác như: Bệnh gout, béo phì, đái tháo đường, bệnh thận, bệnh gan, bệnh tuyến giáp...;
- Do sử dụng thuốc trị bệnh gây ra các biến chứng phụ.
Báo động tình trạng giới trẻ thích sinh con muộn
Bác sỹ Nguyễn Duy Phương cho biết: "Trong những năm qua, chúng tôi đã phải tuyên truyền rất là nhiều về vấn đề giới trẻ ngại kết hôn, kết hôn muộn hay sinh sản muộn. Bởi các bạn trẻ đều thích đi theo xu hướng sống độc thân, thậm chí không muốn sinh con.
Tuy nhiên, chúng tôi vẫn khuyên các bạn rằng, đối với người phụ nữ chỉ có một thời điểm vàng để sinh sản thôi. Thời điểm vàng đó là thời điểm dự trữ của trứng tốt nhất, chỉ cần đi qua thì mọi thứ sẽ trở nên khó khăn. Bởi vậy, nếu có ý định sinh con thì hãy lập gia đình sớm, có kế hoạch sinh con sớm.
Bác sỹ Nguyễn Duy Phương. Ảnh: NVCC
Ngược lại, đối với các cặp vợ chồng do quá bận, điều kiện kinh tế chưa cho phép để sinh con ngay sau khi cưới thì có thể thực hiện thụ tinh ống nghiệm và trữ phôi trong ngân hàng phôi, khi thích hợp thì tiến hành mang thai. Còn các bạn nữ muốn kết hôn muộn thì có thể thực hiện phương pháp kích trứng, lấy trứng ra và dự trữ".
Để phòng tránh sự gia tăng tỷ lệ vô sinh, hiếm muộn ở các cặp vợ chồng trẻ, bác sỹ Phương khuyên mọi người hãy đi khám tiền hôn nhân để kiểm tra chức năng sinh sản.
"Riêng với người vợ cần đi khám phụ khoa định kỳ, kiểm tra tầm soát xem có mắc bệnh lý hay không? Còn với đàn ông thì thực hiện tinh dịch đồ.
Các bạn trẻ nên có lối sống lành mạnh, hạn chế sử dụng chất kích thích, bia rượu, thuốc lá; tránh thức đêm, stress...Đặc biệt, nên có con sớm vì càng để lâu thì chất lượng tinh trùng, chất lượng trứng sẽ kém đi rất nhiều", bác sỹ Phương cho hay.