Theo kênh National Geographic (Địa Lý Quốc Gia Mỹ), gần 50 năm trước, vào ngày 16 tháng 11 năm 1974, con người đã gửi một tín hiệu đầu tiên vào vũ trụ. Tín hiệu được phát đi từ Puerto Rico trong một ngày nồm ấm, đã và đang bay trong vùng trời của các vì sao. Theo tính toán, trong khoảng 25.000 năm, tín hiệu sẽ tới vùng trời chứa 300.000 ngôi sao.
Không giống như tín hiệu vô tuyến truyền hình mà con người vô tình phát đi từ cuối những năm 1930, tín hiệu từ Puerto Rico là tín hiệu mã hóa đầu tiên hướng đến các nền văn minh ngoài Trái Đất, chưa những thông tin quan trọng về giống loài đã tạo ra và gửi nó đi.
Suốt từ đó tới nay, con người đã nhiều lần gửi tín hiệu vào vũ trụ hòng tìm kiếm nền văn minh khác và chứng minh chúng ta không cô đơn giữa vũ trụ bao la.
Ảnh minh họa sóng vô tuyến truyền đến Trái Đất: Sebastian Zentilomo
TÍN HIỆU TỪ SAO HỎA
Thi thoảng, các nhà nghiên cứu thông báo rằng có một tín hiệu điện từ đến được Trái Đất. Nhưng các tín hiệu đó dường như không đến từ bất kỳ một nền văn minh nào, mà đến từ các hoạt động của các hành tinh ngoài vũ trụ.
Viện Tìm kiếm Nền Văn minh Ngoài Trái Đất (Search for Extraterrestrial Intelligence - SETI) đã làm một thử nghiệm giả lập truyền tín hiệu từ ngoài hành tinh về Trái Đất. Đây chỉ là một thử nghiệm, để xem nếu thực sự nhận được một tín hiệu từ nền văn minh ngoài Trái Đất, con người sẽ phản ứng ra sao.
Các câu hỏi có thể đặt ra xung quanh vấn đề này như liệu các quốc gia có chung tay truy dấu và lưu giữ tín hiệu đó; liệu các nhà khoa học và người dân cùng hiệp lực giải mã tín hiệu; ai sẽ là người quyết định trả lời tín hiệu đó...
Tàu vũ trụ ExoMars Trace Gas Orbiter. Ảnh: ESA
Thử nghiệm này là một phần của dự án "A Sign in Space" (tạm dịch: Một dấu hiệu từ vũ trụ) do bà Daniela de Paulis, thành viên của Viện Tìm kiếm Nền Văn minh Ngoài Trái Đất, khởi xướng. Bà và các nhà khoa học đã mã hóa một đoạn thông điệp, liên kết với Trung tâm Vũ trụ châu Âu (European Space Agency - ESA) để gửi tín hiệu này về Trái Đất thông qua tàu vũ trụ ExoMars Trace Gas Orbiter đang bay trên quỹ đạo của Sao Hỏa.
Tín hiệu từ Sao Hỏa đã về tới Trái Đất ngày 24/5; đã có tới 3 trạm quan sát thiên văn thu được tín hiệu đó, lần lượt là: Kính viễn vọng vô tuyến Allen Telescope Array của Viện Tìm kiếm Nền Văn minh Ngoài Trái Đất đặt tại bang California, Mỹ; Đài Quan sát Green Bank đặt tại bang West Virginia, Mỹ; và Trạm Quan sát Thiên văn Vô tuyến Medicina tại Ý.
Viện Tìm kiếm Nền Văn minh Ngoài Trái Đất cũng đã đăng tải công khai đoạn tín hiệu mã hóa này trên trang web của dự án A Sign in Space. Dự án cũng đã lập một nơi thảo luận trên nền tảng Discord để mọi người cùng trao đổi về thông tin mà họ giải mã được.
Tuy nhiên, cũng đáng nhắc rằng việc gửi và nhận tín hiệu từ vũ trụ là một vấn đề đang tạo nhiều tranh cãi. Những người có tầm ảnh hưởng trong ngành thiên văn vũ trụ như nhà bác học Stephan Hawking hay CEO của SpaceX - Elon Musk - đều chung quan điểm rằng điều này có thể ảnh hưởng đến sự tồn vong của loài người, bất kể ai là người chủ động.
Nhà vật lý Stephen Hawking. Ảnh: Independent
GỬI TÍN HIỆU VÀO VŨ TRỤ, CÁC NHÀ KHOA HỌC TỨC GIẬN
Năm 1974, các nhà thiên văn học đã gửi đi một tín hiệu ra ngoài vũ trụ thông qua kính viễn vọng vô tuyến Arecibo đặt tại Puerto Rico. Nhà vật lý thiên văn học Frank Drake, cha đẻ của Phương trình Drake mà đã dự tính rằng có xuất hiện nền văn minh ngoài Trái Đất, đã tạo thông điệp cùng với nhà thiên văn học Carl Sagan.
Thông điệp được viết bằng mã nhị phân (chuỗi thông điệp chỉ gồm các số 1 và số 0) với hy vọng rằng một nền văn minh ngoài Trái Đất nào đó (nếu có, và nếu nhận được) có thể giải mã. Thông điệp chứa một vài thông tin cơ bản về loài người, vị trí của Trái Đất trong Hệ Mặt Trời, quy mô dân số, hình hài con người và bộ mã DNA.
Sau khi tín hiệu này, được gọi là Arecibo Message, truyền vào không gian, các nhà khoa học trên thế giới đã bày tỏ quan ngại khi tín hiệu được gửi đi mà không tham vấn cũng không có sự đồng thuận quốc tế. Các nhà khoa học cho rằng những việc như này cần lấy ý kiến của mọi người. Sau đó, nhà vật lý thiên văn học Frank Drake được cho đã bày tỏ sự hối tiếc với thông điệp mà ông đã gửi đi.
Kể từ đó, phản ứng trước việc truyền tín hiệu vào không gian trở nên gay gắt hơn.
NASA từng gửi một đĩa bằng vàng ròng với các thông tin về con người vào không gian. Ảnh: Space Frontiers/Archive Photos/Getty Images
Vào năm 2010, nhà vật lý học Stephen Hawking đã đưa ra một nhận định về việc kêu gào với vũ trụ rằng con người tồn tại, được nhiều người đồng tình. Ông cho rằng: "Nếu người ngoài hành tinh đến với chúng ta, kết quả có thể sẽ như khi Cô-lôm-bô đặt chân đến châu Mỹ mà đã mang đến cái kết không tốt đẹp cho người Anh-điêng bản địa."
Các nhà khoa học cùng quan điểm với Stephen Hawking cho rằng người ngoài hành tinh chẳng cần có chủ đích hãm hại chúng ta, họ có thể chỉ coi chúng ta như, giả sử, kiến mà họ sẽ đạp lên trên đường đi đến một điều khác và chẳng đoái hoài gì.
Ở chiều ngược lại, các nhà khoa học ủng hộ truyền tín hiệu ra ngoài Trái Đất cho rằng những suy nghĩ này là lo xa, chẳng cần thiết. Nhà sinh học thiên văn Douglas Vakoch, người từng dành nhiều năm tại Viện Tìm kiếm Nền Văn minh Ngoài Trái Đất có cách tiếp cận khác. Năm 2015, ông rời bỏ Viện Tìm kiếm Nền Văn minh Ngoài Trái Đất và tự thành lập một trung tâm riêng có tên Messaging Extraterrestrial Intelligence (METI, tạm dịch: Liên lạc với Nền Văn minh Ngoài Trái Đất). Thay vì quét các ngôi sao để tìm kiếm sự sống ngoài trái đất thì METI cố gắng truyền tín hiệu vô tuyến thông qua các kính viễn vọng vô tuyến mạnh để liên lạc trực tiếp với người ngoài hành tinh.
Nhà khoa học Douglas Vakoch từng diễn thuyết tại TedEX với chủ đề "Đừng sợ liên lạc với nền văn minh ngoài Trái Đất".
Nhà khoa học Douglas Vakoch nêu quan điểm: "Theo quan điểm của Hawking, có một điều mà ông ta đã bỏ qua, đó là nếu có nền văn minh nào có ý định hãm hại chúng ta thì họ đã biết đến từ những tín hiệu vô tuyến mà chúng ta vô tình truyền đi". Các tín hiệu vô tuyến con người vẫn sử dụng thực ra có thể thoát ra khỏi Trái Đất và đi vào không gian.
Song, lại có ý kiến phản bác Douglas Vakoch, cho rằng các tín hiệu vô tuyến từ TV hay đài radio đều yếu và không nhắm tới cái gì cụ thể. Tín hiệu vô tuyến mạnh, truyền đi có mục đích từ các đài thiên văn vô tuyến sẽ dễ bị thu lại hơn, có thể ví như nói thầm và gào thét.
Năm 2015, các nhà nghiên cứu tại Viện Tìm kiếm Nền Văn minh Ngoài Trái Đất, Elon Musk và nhiều nhà khoa học khác đã cùng có chung quan điểm: "Chúng tôi thấy quyết định nên truyền tín hiệu hay không phải dựa trên sự đồng thuận của cả thế giới, không phải đến từ một nhóm cá nhân có nguyện vọng và có quyền tiếp cận với các thiết bị mạnh."