Nửa đầu năm 2023 là giai đoạn rực rỡ của làng điện ảnh Việt. Nhà Bà Nữ do Trấn Thành đạo diễn lập thành tích vô tiền khoáng hậu khi kiếm 475 tỷ đồng, lập kỷ lục phòng vé trong nước ngay mùa phim Tết. Sau phần "xông đất" hứa hẹn đó là hàng loạt tác phẩm ăn khách nối tay nhau ra rạp. Tuy nhiên, làng điện ảnh Việt Nam nửa cuối năm đang có dấu hiệu ảm đạm hơn mọi khi, dù mới trải qua một giai đoạn thành công chưa từng có trong lịch sử.
Số lượng phim ra rạp giảm đáng báo động
Tính riêng sáu tháng đầu năm, thị trường mới chào đón tổng cộng 10 phim điện ảnh Việt ra rạp. Trong đó, hai dự án Những Đứa Trẻ Trong Sương và Tri Âm The Movie: Người Giữ Thời Gian thuộc thể loại tài liệu, được phát hành rất hạn chế về suất chiếu. Đến cuối năm, tổng số phim Việt dự kiến ra rạp hiện chưa đến 20 tác phẩm. Con số này chỉ tương đương giai đoạn 2020-2021 khi rạp nhiều lần phải đóng cửa vì Covid-19. Trong khi các năm khác, số phim Việt thường giao động ở mức khoảng hơn 35 phim.
Lật Mặt 6 là phim Việt Nam gần nhất ra rạp.
Sau dấu hiệu khởi sắc dịp đầu năm, thị trường phim Việt đang trong thời kỳ "nghỉ hè" như thường lệ. Giai đoạn giữa năm luôn là lúc các bom tấn quốc tế đổ bộ phòng vé và không nhiều nhà làm phim trong nước muốn mạo hiểm phát hành các tác phẩm của mình trong dịp này. Sau Lật Mặt 6, không có dự án điện ảnh Việt nào ra rạp trong vòng khoảng 3 tháng. Tất nhiên, đây cũng là giai đoạn trùng với mùa phim bom tấn của Hollywood. Vì vậy, không nhiều đạo diễn muốn tung đứa con tinh thần của mình ra vào giai đoạn này.
Có nhiều lý do giải thích cho hiện trạng số lượng phim Việt giảm sút. Sau đại dịch, nhiều nhà đầu tư, nhà sản xuất hiện vẫn do dự khi tiến hành thực hiện dự án mới. Những năm qua, ngân sách làm phim cũng tăng đáng kể do nhiều yếu tố khách quan. Theo một khảo sát của tạp chí Nhịp Cầu Đầu Tư, kinh phí để một dự án điện ảnh Việt ra đời hiện này thường giao động ở mức gần 1 đến 3 triệu USD (tức khoảng 20 tỷ đồng đến 70 tỷ đồng). Gần đây nhất, phim 578: Phát đạn của kẻ điên được cho rằng có mức đầu tư hơn 60 tỷ đồng.
Trước đợt sóng phim trăm tỷ đầu năm nay, làng điện ảnh mới trải qua một giai đoạn đáng quên. Sau nhiều tháng đóng băng vì Covid-19, năm 2022 đánh dấu giai đoạn "bình thường mới" cho các rạp chiếu và chào đón gần 40 bộ phim Việt quay trở lại. Tuy nhiên, doanh thu đa phần đều không ấn tượng. Đứng đầu là Em và Trịnh của đạo diễn Phan Gia Nhật Linh với khoảng hơn 100 tỷ đồng. Trong khi đó, nhiều tác phẩm khác bị chê thảm họa về mặt chất lượng và thua lỗ nặng khi ra rạp. Chuỗi thành tích đáng quên đó phần nào ảnh hưởng đến cả niềm tin của các nhà đầu tư cũng như chính khán giả.
Một cuộc thanh lọc đang diễn ra trong thị trường?
Những con số đáng nể của Nhà Bà Nữ hay Lật Mặt 6 đạt được là minh chứng về tiềm năng của thị trường rạp chiếu Việt Nam. Đây là năm hiếm hoi, tính đến hết quý hai, các dự án điện ảnh Việt có số lượng vé cao hơn các phim quốc tế. Thường thường, phim của chúng ta chỉ chiếm không đến 30% thị phần rạp. Trong khi năm nay, con số đó đang là trên 50%.
Doanh thu kỷ lục của Nhà Bà Nữ mở đầu một giai đoạn rực rỡ của phòng vé Việt đầu năm 2023.
Tuy nhiên, doanh thu phim Việt hiện có dấu hiệu "nước chảy chỗ trũng", khi khoảng cách giữa những phim thành công và thất bại đang quá xa nhau. Một nhóm các nhà sản xuất dường như đang làm rất tốt trong việc thấu hiểu thị hiếu của khán giả, liên tục cho ra mắt những tác phẩm ăn khách. Trong khi đó, nhiều đạo diễn phim thương mại vẫn mắc kẹt trong sở thích cá nhân, không cho ra đời những dự án phù hợp với nhu cầu của đa số người xem. Thậm chí, nhiều người còn đổ lỗi ngược cho gu thưởng thức của khán giả còn yếu kém trước khi nhìn lại chính đứa con tinh thần của mình.
Sau giai đoạn thừa về lượng hồi năm ngoái, các phim Việt ra rạp đầu năm nay phần lớn được xếp vào hàng bom tấn của nền điện ảnh nội địa, đến từ những ekip đã gây dựng được chỗ đứng trong nghề. Với Nhà Bà Nữ, Trấn Thành tiếp tục chứng minh cái duyên với phòng vé khi tự tay phá vỡ kỷ lục của Bố Già - phim đầu tay của anh phát hành đầu năm 2021. Đạo diễn Lý Hải nối dài thành công của thương hiệu Lật Mặt với Lật Mặt 6: Tấm Vé Định Mệnh, đạt doanh thu hơn 270 tỷ đồng, theo số liệu của Box Office Vietnam.
Hai đạo diễn khác có tác phẩm gia nhập câu lạc bộ "phim trăm tỷ" đầu năm nay là Võ Thanh Hòa và Vũ Ngọc Đãng. Đây cũng là hai tên tuổi từng có nhiều dự án thành công trong quá khứ. Với Siêu Lừa Gặp Siêu Lầy là phim trăm tỷ thứ hai của Võ Thanh Hòa sau Chị Mười Ba: 3 Ngày Sinh Tử (2020). Trong khi đó, Vũ Ngọc Đãng (Chị Chị Em Em 2) chính là người giữ vai trò đồng đạo diễn của Bố Già với Trấn Thành, hiện đứng thứ hai trên bảng xếp hạng doanh thu phim Việt với thành tích khoảng 427 tỷ đồng.
Phim Chị Chị Em Em 2.
Phim Siêu Lừa Gặp Siêu Lầy.
Tuy nhiên, không phải dự án nào ra mắt đầu năm đều có thành tích như kỳ vọng tại phòng vé. Hai bộ phim còn lại là Khi Ta Hai Lăm và Biệt Đội Rất Ổn bị chê về chất lượng, có doanh thu thấp. Theo thống kê của Box Office Vietnam, Khi Ta Hai Lăm chỉ thu về khoảng 3 tỷ đồng và phải rời rạp sau khoảng hai tuần phát hành. Bộ phim hài Biệt Đội Bất Ổn chịu số phận tương tự nhưng khá khẩm hơn với khoảng 10 tỷ đồng doanh thu.
Rõ ràng, thị trường phim Việt đang ngày càng cho thấy độ cạnh tranh khốc liệt. Một tác phẩm điện ảnh Việt hiện nay có khả năng lãi hàng chục lần khi ra rạp nhưng tỷ lệ lỗ cũng tương tự. Khán giả ngày càng có nhiều sự lựa chọn để quyết định chi trả cho các bộ phim Việt xứng đáng. Đó là chưa tính đến những bộ phim Hollywood tại phòng vé cũng như hàng loạt nền tảng phim trực tuyến nở rộ những năm gần đây. Nếu không tự đổi mới, hoàn thiện và nắm bắt thị hiếu, chắc chắn những ekip Việt sẽ khó có thể giữ được vị trí trong nghề.
Theo nhận định của nhiều nhà làm phim, yếu tố đầu tiên để một dự án điện ảnh thành công là việc chọn đúng thời điểm thuận lợi để ra rạp. Thứ 2, tác phẩm cần đạt chất lượng về nội dung, hình ảnh, âm thanh. Yếu tố thứ 3 thuộc về khâu truyền thông, quảng bá và sức hút từ chính các thành viên trong ekip sản xuất.
Với thực tế này, các nhà làm phim có thêm nhiều cơ hội lẫn thách thức khi phát hành phim.
Điện ảnh Việt nửa cuối năm: Trấn Thành có tiếp tục tỏa sáng?
Trong số các dự án đã ấn định lịch ra mắt trong năm nay, Đất Rừng Phương Nam được đa số dự đoán là tác phẩm hứa hẹn bậc nhất. Bộ phim chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Đoàn Giỏi, từng được làm thành phim truyền hình và trở thành một phần ký ức của đông đảo người dân Việt Nam. Nguyễn Quang Dũng giữ ghế đạo diễn. Dự án do Trấn Thành đồng đầu tư. Anh cũng đóng vai bác Ba Phi - một nhân vật phụ trong phim. Hai thương hiệu Đất Rừng Phương Nam và Trấn Thành hứa hẹn tạo nên một hiện tượng phòng vé tiếp theo cho màn ảnh Việt.
Có thể nói, sự xuất hiện của Trấn Thành cũng có thể khiến những người ủng hộ điện ảnh nước nhà có thêm hy vọng về việc doanh thu khởi sắc dịp cuối năm nay. Sau làn sóng của các đạo diễn Việt kiều về nước đầu những năm 2010, Việt Nam cũng đã cho ra đời nhiều nhà làm phim nội địa tạo được vị thế trong thị trường. Một số gương mặt như Trấn Thành, Lý Hải giờ đây có thể tạm coi như "bảo chứng phòng vé" với liên tục các dự án ăn khách trong nhiều vai trò từ đạo diễn, viết kịch bản hay diễn viên.
Trấn Thành đang sở hữu hai tác phẩm đạt doanh thu kỷ lục tại phòng vé Việt.
Một bom tấn khác cũng rất được ngóng chờ là dự án cổ trang Người Vợ Cuối Cùng do Victor Vũ đạo diễn, Kaity Nguyễn đóng chính. Đây cũng là hai nhân vật đã xây dựng được lòng tin trong lòng nhiều khán giả Việt nhờ nhiều tác phẩm chất lượng. Dù chưa công bố lịch chính thức, bộ phim đã nhận được phản hồi rất tích cực ngay sau khi giới thiệu những hình ảnh đầu tiên trên mạng xã hội.
Những thành tích ấn tượng về doanh thu có thể là động lực để thị trường phim Việt trở nên sôi động hơn vào dịp cuối năm. Tuy nhiên, các ekip vẫn cần thời gian để bắt tay vào sản xuất những dự án đảm bảo chất lượng trước khi giới thiệu tại rạp. Đến nay, Mặt Nạ Fanti của Andy Nguyễn và Kẻ Ẩn Danh của Trần Trọng Dần là những tác phẩm trong nước hiếm hoi quyết định ra mắt vào dịp cuối tháng 7, đầu tháng 8 tới. Trong khi đó, cuối năm được cho là cuộc đua giữa hai bom tấn Đất Rừng Phương Nam (đạo diễn Nguyễn Quang Dũng) và Người Vợ Cuối Cùng (đạo diễn Victor Vũ). Một số dự án đáng chú ý khác là Chiếm Đoạt, Móng Vuốt, Tết Ở Làng Địa Ngục, Người Mặt Trời nhưng chưa ấn định lịch phát hành cụ thể.