Trong Thông điệp Liên bang ngày 1/3/2018, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã nhân dịp này để giới thiệu bộ 6 khí tài giúp Nga duy trì vị thế siêu cường quân sự. Trong đó, có một loại vũ khí được ông dành nhiều lời khen ngợi, đó là tổ hợp pháo laser Peresvet.
Ngỡ chỉ có trong truyện viễn tưởng
Sau màn ra mắt của Peresvet vào năm 2018, tới năm 2019, thông qua một buổi họp với các quan chức cấp cao của Nga, Tổng thống Vladimir Putin khen ngợi rằng các hệ thống pháo laser như Peresvet sở hữu công nghệ "như trong phim viễn tưởng" và nó sẽ thúc đẩy tiềm lực quân sự của Nga.
"Chúng ta đang phát triển một số vũ khí laser mà tới gần đây vẫn ngỡ chỉ có trong truyện viễn tưởng" – Nhà lãnh đạo Nga không giấu giếm sự kinh ngạc, đồng thời tuyên bố chính phủ Nga sẽ nghiên cứu những kết quả thử nghiệm thực tế đầu tiên của tổ hợp Peresvet, từ đó tiếp tục phát triển các vũ khí laser khác mạnh mẽ hơn. Đặc biệt, chúng cũng sẽ mang những thông số "chỉ có trong khoa học viễn tưởng".
Ông Putin một lần nữa nhấn mạnh rằng Nga "đã đi trước một bước" trong lĩnh vực phát triển vũ khí với "các đặc tính vật lý mới":
"Chúng ta đã đạt được những tiến bộ đáng kể về vũ khí laser. Nó không còn là một khái niệm mơ hồ hay chỉ nằm trong kế hoạch nữa. Tôi không muốn tiết lộ thêm chi tiết bởi đây chưa phải lúc, nhưng các chuyên gia thừa hiểu rằng với những loại vũ khí như vậy, năng lực quốc phòng của Nga đã tăng lên gấp bội".
Hệ thống vũ khí laser Nga Peresvet và hình ảnh mô phỏng hoạt động Ảnh: Cyberspec
Vũ khí chống vệ tinh
Theo tạp chí The Space Review, vào tháng 7/2018, Bộ Quốc phòng Nga đã công bố một đoạn video về Peresvet trên kênh You Tube chính thức. Thông cáo báo chí kèm theo không đề cập gì về mục đích của hệ thống, nhưng cho biết các xe tải chở tổ hợp Peresvet đã được chuyển đến địa điểm triển khai và đang trong quá trình chuẩn bị để "thực hiện nhiệm vụ trực chiến".
Bộ Quốc phòng Nga tiết lộ thêm rằng kíp vận hành Peresvet đã trải qua khóa đào tạo tại Học viện Không gian Quân sự Mozhaiskiy ở St.Petersburg, và hệ thống này có thể giữ vai trò liên quan tới không gian.
Điểm gây chú ý nhất trong đoạn video là khu nhà chứa dành cho Peresvet. Các nhà nghiên cứu đã phân tích hình ảnh vệ tinh trên Google Earth và nhận thấy rằng các nhà chứa này được đặt tại một số căn cứ của lực lượng tên lửa chiến lược Nga – bộ phận đang kiểm soát và vận hành tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) di động trên bộ.
Cụ thể, chúng có mặt tại các căn cứ ICBM ở gần Teykovo, Yoshkar-Ola và Novosbirsk. Một số hình ảnh cho thấy thêm rằng các xe chở hệ thống Peresvet đang đậu bên ngoài những địa điểm này. Tất cả các căn cứ kể trên đều đã hoặc đang được trang bị phiên bản di động của ICBM thế hệ mới có tên Yars, hay còn được gọi là Topol-MR và RS-24 (NATO định danh là SS-29 hoặc SS-27 Mod 2).
Hệ thống laser chiến đấu Peresvet của Nga (Ảnh: Bộ Quốc phòng Nga)
Việc phát hiện xe chở hệ thống Peresvet được đặt tại các căn cứ ICBM đã giúp các nhà quan sát thu hẹp phạm vi mục tiêu tiềm năng của Peresvet.
Hầu hết giới phân tích đồng tình rằng Peresvet có thể không đủ mạnh để tiêu diệt hoàn toàn mục tiêu nhưng được thiết kế để phá hủy hệ thống quang học của các phương tiện đang tìm cách tấn công/do thám ICBM di động của Nga, ví dụ như máy bay có/không có người lái, tên lửa hành trình hoặc vệ tinh. Trong đó, vệ tinh được xem là mục tiêu khả dĩ nhất của Peresvet.
Nếu các vệ tinh hình ảnh bị tia laser "làm mù", đối thủ của Nga sẽ không có cơ hội theo dõi chuyển động của các ICBM di động. Các đồn đoán về mục tiêu của Peresvet tập trung vào cả vệ tinh trinh sát quang học và vệ tinh cảnh báo sớm tên lửa.
Đáng lưu ý, ngoài những khả năng tiêu diệt mục tiêu được đề cập ở trên, chuyên gia quân sự Alexei Leonkov trên tờ Business Insider còn tin rằng Peresvet có khả năng bắn rơi tên lửa Tomahawk của Mỹ với độ chính xác cao.
Cơ chế hoạt động của Peresvet là phát ra chùm tia laser năng lượng cao có khả năng đốt cháy các bộ phận bên trong mục tiêu tấn công, kích nổ đầu đạn hoặc phá hủy các thiết bị khiến vũ khí trở nên vô dụng.
Vệ tinh được xem là mục tiêu khả dĩ nhất của Peresvet. Ảnh: RIA Novosti
Những nhận định của giới chuyên gia đã được xác nhận phần nào khi vào tháng 5 năm nay, Phó Thủ tướng Nga Yuri Borisov thông báo, tổ hợp pháo laser Peresvet đã được cung cấp hàng loạt cho quân đội Nga, đồng thời cho biết tổ hợp này có thể "làm mù" các vệ tinh do thám của đối thủ ở độ cao lên tới 1.500km.
"Hiện tại, hệ thống Peresvet đã được đưa vào sử dụng. Nó đã được cung cấp hàng loạt cho quân đội Nga và có khả năng ‘làm mù’ tất cả các hệ thống vệ tinh do thám của đối thủ trong quỹ đạo, ở độ cao lên tới 1.500km, vô hiệu hóa chúng trong quá trình bay thông qua phương thức chiếu xạ laser", ông Borisov nói.
Với những tính năng tiên tiến như trên, hệ thống Peresvet được kỳ vọng sẽ định hình "tiềm năng tác chiến của lục quân và hải quân Nga" trong nhiều thập kỷ tới.