Trong khi nước Mỹ đang phải nỗ lực để kiểm soát sự bùng phát của virus SARS-CoV-2 trên người, một chủng virus khác lại đang tàn phá quần thể thỏ của họ. Ở bảy tiểu bang ở phía tây nam Hoa Kỳ, hàng ngàn con thỏ hoang dã và thỏ nhà đang chết vì một ổ dịch hiếm gặp được gọi là RHDV2 - hay bệnh xuất huyết do virus lây trên thỏ.
"Chúng tôi gọi nó là "ebola trong thế giới của thỏ", tiến sĩ Amanda Jones, một bác sĩ thú y tại Hạt Killeen, Texas, cho biết. Mặc dù virus này không phải họ hàng hay có bất kỳ sự liên quan nào với Ebola, bác sĩ Jones cho biết RHDV2 sẽ tàn phá cơ thể những con thỏ tương tự như cách Ebola gây xuất huyết cấp tính, suy nội tạng và tử vong trên người và động vật linh trưởng.
Căn bệnh gây ra những tổn thương trong cơ quan nội tạng thỏ, dẫn đến xuất huyết trong và tử vong. Thường thì RHDV2 chỉ được phát hiện sau khi những con thỏ đã đột ngột chết. Dấu hiệu đặc trưng là có máu rỉ ra từ lỗ mũi của chúng.
Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) cho biết họ xác nhận những trường hợp thỏ chết vì RHDV2 từ đầu tháng tư ở Arizona, California, Colorado, Nevada, New Mexico, Utah và Texas. Các khu vực thuộc miền tây Mexico cũng đã bị virus tấn công.
Virus được mệnh danh là "bunny Ebola" lây lan điên cuồng, giết chết hàng ngàn con thỏ ở Mỹ
Một chủng virus lây lan điên cuồng
RHDV2 lây trên thỏ cũng được báo cáo lần đầu tiên ở Trung Quốc 35 năm trước. Kể từ đó tới nay, các biến thể của chủng virus này đã được ghi nhận trên tất cả các châu lục. Đợt bùng phát RHDV2 tại Mỹ năm nay đã là lần thứ 4 dịch bệnh xảy ra, nhưng đây là lần đầu tiên virus lan được từ thỏ nhà sang các loài thỏ rừng và pika hoang dã có nguồn gốc từ Bắc Mỹ.
Ngoài ra, nhiều loài thuộc chi thỏ như thỏ đuôi bông (cottontail), thỏ giày tuyết (snowshoe hares) và thỏ lớn jackrabbits đều bị nhiễm bệnh.
"Sự thật là căn bệnh này đang lây lan ở nhiều quận và trên nhiều giống thỏ. Đó là lý do tại sao chúng tôi lo ngại về nó", Eric Stewart, giám đốc điều hành của Hiệp hội những người nuôi thỏ Mỹ cho biết. Mối lo ngại đang ngày càng tăng khi RHDV2 vẫn đang bùng phát mạnh trong quần thể thỏ hoang dã.
Trở lại năm 2018, virus RHDV2 đã được phát hiện trong những con thỏ nhà được nuôi như thú cưng ở tiểu bang Ohio. Sau đó có thêm một đợt bùng phát độc lập biệt xảy ra ở bang Washington.
Vào cuối tháng 2 năm nay, hơn một chục con thỏ được giữ tại Trung tâm y học gia cầm và các giống sinh vật lạ ở Manhattan đã chết. Chúng tử vong chỉ sau vài phút co giật dữ dội. Khoảng một tháng sau đó, một ổ dịch bùng phát ở phía tây nam nước Mỹ, xuất hiện ở tiểu bang Arizona và New Mexico.
"Chúng tôi vẫn không biết nó bắt nguồn từ đâu", Ralph Zimmerman, bác sĩ thú y của bang New Mexico, nói. "Nó giống một quả cầu tuyết lăn đi như điên".
Trong khoảng giữa tháng 3 và tháng 6, gần 500 con thỏ ở New Mexico đã bị nhiễm bệnh. Zimmerman cho biết một người đàn ông ở đây đã nuôi tổng cộng 200 con thỏ. Tất cả chúng đã chết chỉ trong 3 ngày, từ một buổi chiều thứ sáu tới tối chủ nhật.
"Một khi căn bệnh này quét qua, nó sẽ giết chết tất cả những con thỏ", Zimmerman nói.
Một con pika thuộc chi thỏ ở Bắc Mỹ.
Để đối phó với dịch bệnh lây lan mạnh, chính quyền New Mexico đã ban hành một chính sách cứng rắn. Họ yêu cầu chủ nuôi phải giết chết nhân đạo toàn bộ đàn thỏ của mình, ngay khi phát hiện một con chết vì RHDV2. Ít nhất 600 con thỏ đã bị giết chết theo chính sách mới kể từ khi nó được thiết lập.
Virus thì tiếp tục lan ra các quần thể thỏ mới ở Colorado, Texas và Nevada. Hàng chục cá thể thỏ khác ở California và Utah sau đó đã chết với máu rỉ ra từ mũi. Bác sĩ Jones cho biết con số thực sự có thể còn lớn hơn tình hình được báo cáo.
Virus dễ lây lan, khó tiêu diệt
Còn hơn cả Ebola lây nhiễm trên người RHDV2 trên thỏ là một căn bệnh giết chóc khủng khiếp. Khi một con vật bị nhiễm bệnh, virus chỉ mất ba ngày để ủ bệnh. Một số con thỏ trong thời gian này bắt đầu mất cảm giác ngon miệng và năng lượng trước khi các triệu chứng trở nặng xuất hiện. Tuy nhiên, một số con thậm chí không biểu hiện bất kỳ triệu chứng bên ngoài nào trước khi chết.
RHDV2 giết chết thỏ bằng cách tấn công và làm suy đa tạng – thường gồm gan và lá lách – của thỏ, khiến chúng bị rối loạn đông máu và chết khi bị xuất huyết. Tỷ lệ tử vong sau khi nhiễm virus là 90%. Nhưng những con thỏ sống sót vẫn trở thành mối nguy hiểm nghiêm trọng cho cả quần thể, vì chúng tiếp tục phát tán virus trong gần hai tháng.
Đợt bùng phát RHDV2 tại Mỹ năm nay đã là lần thứ 4 dịch bệnh xảy ra, nhưng đây là lần đầu tiên virus lan được từ thỏ nhà sang các loài thỏ rừng và pika hoang dã có nguồn gốc từ Bắc Mỹ.
RHDV2 lây lan dễ dàng qua máu, nước tiểu và phân. Mặc dù virus không thể lây nhiễm sang người hoặc các loại động vật khác, nhưng nó có thể bám vào tóc, giày và quần áo chúng ta để di chuyển giữa những con thỏ ở những địa điểm và những vùng tách biệt.
Nếu một con thỏ tiếp xúc với các bề mặt bị nhiễm virus, nó có thể dễ dàng bị bệnh. Côn trùng thậm chí cũng có thể trở thành một trung gian lây truyền RHDV2 khi chúng bay qua lại các khu vực có quần thể thỏ.
Các nhà khoa học cho biết RHDV2 là một virus khó tiêu diệt. Chúng có thể sống hơn ba tháng ở nhiệt độ phòng. Virus này có thể tồn tại trong 1 giờ ở ngoài nắng 44 độ C và không bị giết chết khi đóng băng.
Hiện tại, chúng ta không hề có thuốc chữa RHDV2 cho những con thỏ. Vắc-xin phòng bệnh đã được phát triển, tuy nhiên, triển khai nó ở Mỹ là một quá trình tốn thời gian.
Phải mất ít nhất vài tuần để triển khai vắc-xin ở Mỹ
Vì virus RHDV2 có nguồn gốc ở nước ngoài, nên Hoa Kỳ chưa có bất kể một loại vắc-xin nào được cấp phép cho căn bệnh này. Thay vào đó, các bác sĩ thú y như Zimmerman và Jones phải xin phép Bộ Nông nghiệp để nhập vắc-xin từ Tây Ban Nha và Pháp. Quá trình phê duyệt đó mất ít nhất một tháng.
RHDV2 sẽ trở thành một vấn đề mới mà quần thể thỏ ở Bắc Mỹ phải đối mặt.
Bác sĩ Jones nói rằng đơn đặt hàng đầu tiên đã được gửi đi từ giữa tháng 4, ngay sau khi phát hiện dịch RHDV2 bùng phát. Tuy nhiên, phải đến ngày 9 tháng 6, vắc-xin mới được giao tới Mỹ. Riêng quá trình vận chuyển đã mất 5 tuần.
Bộ Nông nghiệp Mỹ hiện đang làm việc để sản xuất vắc-xin RHDV2 trong nước, nhưng quá trình này có thể sẽ mất một năm hoặc hơn. Không có vắc-xin có nghĩa là RHDV2 sẽ chưa thể bị dập tắt. Căn bệnh này sẽ trở thành một vấn đề mới mà quần thể thỏ ở Bắc Mỹ phải đối mặt.
Tham khảo Businessinsider