Việt Nam gia tăng các trường hợp bị sa sút trí tuệ: Từ biểu hiện lạc trong khi lái xe, ăn mặc cẩu thả tới khả năng quên quá khứ của chính mình

Vừa qua, Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai tổ chức Chương trình Câu lạc bộ rối loạn lo âu với chủ đề "Điều trị bệnh sa sút trí tuệ".

BSCKII. Nguyễn Thị Phương Loan - Trưởng phòng Tâm thần người cao tuổi, Viện Sức khỏe tâm thần cho biết: Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa dân số. Nước ta có 12 triệu người ở độ tuổi trên 65 tuổi và tuổi thọ trung bình là 75.

Tuy nhiên, theo thống kê của Tổng cục Dân số, tuổi thọ bình quân của người Việt Nam tăng nhưng số năm sống khỏe mạnh thấp so với nhiều nước. Cụ thể, phụ nữ sống có bệnh tật trung bình khoảng 11 năm và nam giới khoảng 8 năm. Đặc biệt, 67,2% người cao tuổi có tình trạng sức khỏe yếu và rất yếu. Bình quân mỗi người già có ba bệnh, nguy cơ tàn phế do quá trình lão hóa, chi phí điều trị lớn.

Bên cạnh đó, già hóa dân số đồng nghĩa với việc chúng ta đang phải đối diện với các vấn đề bệnh tật của người cao tuổi, trong đó sa sút trí tuệ đang là một thách thức.

Dấu hiệu của sa sút trí tuệ

Sa sút trí tuệ (SSTT) là hội chứng lâm sàng được gây ra bởi tổn thương não với đặc trưng bởi các biểu hiện suy giảm các lĩnh vực nhận thức như: trí nhớ, định hướng, chú ý, ngôn ngữ, tri giác, suy luận, phán đoán, điều hành, khả năng thực hiện các nhiệm vụ liên tục, … SSTT có thể gặp trong nhiều bệnh khác nhau trong đó phổ biến nhất là bệnh Alzheimer (chiếm 60 - 80% tổng số các bệnh nhân SSTT).

Chia sẻ về cách nhận biết của bệnh, BSCKII. Bùi Văn San, Phòng Tâm thần người già cho biết: Các triệu chứng sa sút trí tuệ khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân, nhưng các dấu hiệu và triệu chứng phổ biến bao gồm:

- Thay đổi nhận thức;

- Mất trí nhớ;

- Khó giao tiếp hoặc tìm từ;

- Khó khăn với khả năng thị giác và không gian, chẳng hạn như bị lạc trong khi lái xe;

- Khó xử lý các nhiệm vụ phức tạp;

- Khó khăn trong việc lập kế hoạch và tổ chức;

- Khó khăn với sự phối hợp và chức năng vận động;

- Nhầm lẫn và mất phương hướng…

Bên cạnh các triệu chứng cơ bản trên, còn có một số triệu chứng khác như:

- Loạn thần: 30-40% các bệnh nhân mất trí có hoang tưởng;

- Ảo giác có ở 20-30% bệnh nhân mất trí;

- Hội chứng Capgras hay hoang tưởng Capgras là một chứng bệnh lạ gây rối loạn nhận diện

- Các rối loạn cảm xúc: Trầm cảm và lo âu được gặp ở 40-50% các bệnh nhân sa sút trí tuệ;

- Các thay đổi về nhân cách: Bệnh nhân trở nên thu mình lại, có bệnh nhân trở nên bủn xỉn, hoài nghi, ghen tuông vô lý, trẻ con hóa, ăn mặc cẩu thả, có khuynh hướng cóp nhặt bẩn thỉu.

- Các rối loạn hành vi: Kích động về đêm, rối loạn hành vi ăn uống và bài tiết…

5 giai đoạn của sa sút trí tuệ

Theo các bác sỹ sa sút trí tuệ sẽ diễn biến qua 5 giai đoạn.

Giai đoạn 1: Không suy giảm. Trong giai đoạn này, Alzheimer không thể phát hiện được và không có vấn đề về trí nhớ hoặc các triệu chứng sa sút trí tuệ khác.

Giai đoạn 2: Suy giảm rất nhẹ. Bệnh có thể nhận thấy những vấn đề nhỏ về trí nhớ hoặc mất đồ đạc xung quanh nhà. Bệnh nhân vẫn sẽ làm tốt các bài kiểm tra trí nhớ và bệnh nhân khó có thể được phát hiện bởi những người thân hoặc bác sĩ đa khoa;

Giai đoạn 3: Suy giảm nhẹ. Những người ở giai đoạn 3 sẽ gặp khó khăn trong nhiều lĩnh vực bao gồm: Tìm từ đúng trong các cuộc hội thoại; Tổ chức và lập kế hoạch; Nhớ tên người quen mới. Những người mắc bệnh Alzheimer giai đoạn ba cũng có thể thường xuyên mất tài sản cá nhân, bao gồm cả những vật có giá trị.

Giai đoạn 4: Suy giảm vừa phải. Các triệu chứng rõ ràng của bệnh: Gặp khó khăn với số học đơn giản; Không nhớ lại những gì họ đã ăn vào bữa sáng; Không có khả năng quản lý tài chính và thanh toán hóa đơn; Có thể quên chi tiết về quá khứ cuộc sống của họ…

Giai đoạn 5: Suy giảm vừa, nghiêm trọng: Bệnh nhân bắt đầu cần giúp đỡ với nhiều hoạt động hàng ngày; Những người trong giai đoạn năm của bệnh có thể gặp; Khó mặc quần áo phù hợp; Không có khả năng nhớ lại các chi tiết đơn giản về bản thân như số điện thoại của chính họ; Sự nhầm lẫn đáng kể…

Theo một nghiên cứu của Bệnh viện Lão khoa Trung ương, 4,6% người cao tuổi tại cộng đồng bị sa sút trí tuệ. Tỷ lệ mắc bệnh nhanh theo độ tuổi, cứ sau mỗi năm tăng gần gấp đôi. Tuy nhiên nhận thức của cộng đồng về căn bệnh này còn nhiều hạn chế, đa phần coi đây là biểu hiện không thể tránh khỏi của tuổi già. Người bệnh không được điều trị và theo dõi đúng đắn, thậm chí bị kỳ thị khiến tình trạng càng trầm trọng.