Trong phiên đấu giá do Christie’s tổ chức vào ngày 9/5 vừa qua, bức "Shot Sage Blue Marilyn" của danh họa Andy Warhol đã được bán với mức giá kỷ lục 195 triệu USD chỉ trong 4 phút. Cuối tháng trước, kiệt tác nghệ thuật đương đại "Oddly Cozy" của bậc thầy Yoshimoto Nara cũng đã đạt mức giá "không tưởng" là 14,2 triệu USD.
Đa số mọi người đều cho rằng, sưu tầm nghệ thuật là đặc quyền của giới nhà giàu. Bởi lẽ, những tác phẩm chất lượng sẽ tăng giá theo thời gian, người bình thường khó có thể với tới. Tuy nhiên, sự thật lại không hẳn như vậy.
Buổi bán đấu giá tranh của danh họa Andy Warhol (Ảnh: Christie's)
Với giới mộ điệu, Miyazu Daisuke là gương mặt vô cùng quen thuộc. Ông bắt đầu sưu tầm tranh từ năm 31 tuổi. Tính đến nay, ông đã sở hữu hơn 400 tác phẩm đương đại với tổng giá trị tài sản tăng gấp hàng trăm lần so với giá ban đầu. Nhiều tranh trong số đó còn được các bảo tàng nghệ thuật hàng đầu thế giới mượn để trưng bày.
Ai cũng tưởng nhà sưu tầm tranh này phải tầm cỡ tài phiệt, nhưng hóa ra, ông cũng chỉ là một nhân viên văn phòng bình thường với mức lương 200.000 JPY/tháng (34 triệu VNĐ). Để có trong tay BST bạc triệu với mức giá hời, ông đã phá bỏ khuôn mẫu chung trong giới sưu tầm nghệ thuật.
Miyazu Daisuke sinh năm 1963, trong một gia đình bình thường ở Tokyo (Nhật Bản). Từ nhỏ, ông đã thích vẽ và mơ ước trở thành một họa sĩ.
Nhà sưu tầm này chưa từng qua trường lớp đào tạo chuyên nghiệp nào, nhưng được bà nội - một người đam mê nghệ thuật Á Đông - tận tình chỉ dẫn. Trong khi bạn bè đi công viên, tới rạp chiếu phim, Daisuke lại đến các buổi triển lãm nghệ thuật.
Khi đang học cấp ba, Daisuke bắt đầu bén duyên với nghệ thuật đương đại thông qua một buổi triển lãm các tác phẩm của Andy Warhol. Chàng trai trẻ bị bức "Little Electric Chair" thu hút ngay từ cái nhìn đầu tiên, nhưng lại không thể cảm nhận được bức "Marilyn Monroe" danh tiếng.
Nhà sưu tầm Miyazu Daisuke
Dù vậy, đam mê sưu tầm chỉ thực sự hiện hữu khi Daisuke tiếp xúc với các tác phẩm của Kusama Yayoi. Lần đầu nhìn thấy các tác phẩm của bà, ông đã vô cùng kinh ngạc và muốn sở hữu chúng bằng được. Tuy nhiên, vì hạn chế về tài chính, cũng như việc sưu tầm tranh vẫn còn khá xa lạ, ông đành bỏ ngỏ đam mê này.
Mãi đến khi đi làm, có nguồn thu nhập ổn định, Daisuke mới quay lại với thú vui sưu tầm tranh. Trong khi bạn bè và đồng nghiệp tậu hàng hiệu hay đồng hồ, ông chỉ muốn sở hữu những tác phẩm của Kusama Yayoi.
Năm 1994, Daisuke tìm được phòng tranh của Kusama Yayoi. Lúc đó, nữ họa sĩ còn chưa nổi tiếng, nhưng tranh của bà có giá không hề rẻ. Một bức bình thường cũng đã khoảng 500.000 JPY (91 triệu VNĐ), tương đương với vài tháng lương của ông. May mắn thay, phòng tranh cho phép ông trả góp.
Kusama Yayoi nổi tiếng với BST tranh "Endless Web"
Con đường trở thành một nhà sưu tầm nghệ thuật chuyên nghiệp của Miyazu Daisuke không hề dễ dàng. Ông chỉ dám mua những tác phẩm có giá dưới 1.000 USD. Mỗi khi gọi điện đến phòng tranh, ông luôn hỏi dân văn phòng có thể mua tranh ở đó hay không.
Tuy nhiên, nếu gặp những tác phẩm thực sự giá trị, Daisuke không ngần ngại chi tiền để sở hữu. Năm 1996, khi đến thăm Phòng trưng bày Daejeon (Hàn Quốc), ông đã bị hớp hồn bởi bức tranh sơn dầu "Endless Web" được Kusama Yayoi. Mặc dù tác phẩm này có giá lên đến 5 triệu JPY (915 triệu VNĐ), ông vẫn quyết tâm sở hữu nó bằng được.
Đến nay, giá trị của "Endless Web" đã vượt quá 100 triệu JPY (18,2 tỷ VNĐ). Tháng 9/2021, bức tranh đã được Bảo tàng Nghệ thuật Mori ở Tokyo mượn để trưng bày.
Một tác phẩm khác là "Pumpkin" cũng được Daisuke mua với giá 1 triệu JPY (182 triệu VNĐ). Sau này, bức tranh đã được định giá tới 500 triệu JPY (91,4 tỷ VNĐ). Như vậy, giá trị của từng tác phẩm đã tăng lên gấp hàng trăm lần.
Kiệt tác nghệ thuật đương đại "Oddly Cozy" của bậc thầy Yoshimoto Nara
Là người hâm mộ trung thành, Daisuke đã sở hữu hàng chục tác phẩm của Kusama được vẽ trong giai đoạn 1950-1970. Dù mỗi bức tranh trong BST có giá không dưới chục triệu JPY, ông vẫn nhất quyết không bán.
Ngoài tranh, Miyazu Daisuke còn sở hữu vô số tác phẩm đương đại dưới nhiều hình thức khác nhau như video, nghệ thuật sắp đặt, đồ vật,... Ông không chỉ quan tâm tới các nghệ sĩ trong nước mà còn chú ý đến thế hệ nghệ sĩ trẻ tại châu Á và trên toàn quốc tế.
Suốt nhiều thập kỷ, Miyazu Daisuke luôn nỗ lực kiếm sống để có tiền mua tranh. Ông từng là nhân viên quảng cáo, rồi làm cho bộ phận nhân sự của SoftBank, sau đó trở thành giám đốc sản phẩm cho các công ty công nghệ truyền thông. Bên cạnh đó, ông còn nhận lời làm cố vấn nghệ thuật, nhà văn, giám tuyển,...
Ngoài các chi phí sinh hoạt thiết yếu, phần lớn thu nhập của Daisuke đều dành cho việc sưu tầm các tác phẩm nghệ thuật. Sở hữu gia tài trị giá cả chục triệu USD nhưng cuộc sống của ông vẫn khá khó khăn. Bởi lẽ, ông chưa từng bán bất kỳ tác phẩm nào trong BST của mình.
"Tôi không muốn bán đi ký ức của mình", ông giải thích.
Không có nhiều tiền, Daisuke gặp rất nhiều gian nan trong quá trình sưu tầm. Để sở hữu "Endless Web", ông đã phải rút tiền tiết kiệm, bán cổ phiếu, xin được trả góp tranh. Ngoài ra, ông còn làm thêm cả ca đêm, nhưng vẫn không đủ tiền mua tranh.
Chẳng còn cách nào khác, Daisuke đành phải vay thêm tiền từ gia đình. Bố mẹ thấy vậy liền chỉ trích ông là "phá gia chi tử", tiêu tiền hoang phí. Sau này, sợ con trai phải đi vay nặng lãi, gia đình mới đồng ý góp tiền để ông mua tranh.
Miyazu Daisuke từng tuyên bố: "Đừng nói chuyện tiền bạc với nghệ sĩ. Hãy làm bạn với họ!". Nói là làm, ông thậm chí đã cho không ít nghệ sĩ ở nhờ nhà của mình.
Chẳng hạn, Shimabukuro Michihiro - nghệ sĩ mới nổi hiện rất đắt show trên thế giới - từng rất nghèo khi mới gặp Daisuke. Họa sĩ này nghèo tới mức không có tiền để mua vé xe hay tìm nhà trọ ở Tokyo. Vì vậy, Daisuke đã cho ông tá túc nhờ, thậm chí còn đài thọ tiền vé xe. Để cảm ơn, nam nghệ sĩ đã tặng nhà sưu tầm một tác phẩm của mình.
Miyazu Daisuke luôn kiên định với nguyên tắc: chỉ tập trung vào những nghệ sĩ trẻ cùng thế hệ với mình. Lý do rất đơn giản: những tác phẩm của thế hệ nghệ sĩ đi trước đã được thời gian kiểm chứng, có giá rất cao nên người nghèo không có cơ hội động vào.
Với con mắt tinh đời, Daisuke nhìn thấy tiềm năng của những nghệ sĩ trẻ từ khi họ còn chưa nổi danh. Đến lúc họ bộc lộ tài năng, số tranh trong tay nhà sưu tầm này đã tăng lên gấp hàng trăm lần.
Quan trọng hơn, ông không thể nói chuyện về nghệ thuật với Picasso hay Cézanne - vì họ đã qua đời từ rất lâu. Nếu giao tiếp với những người cùng thời như Kusama Yayoi, Nara Yoshimoto hay Thái Quốc Cường, ông sẽ có cơ hội hiểu thêm về ý đồ họ thể hiện trong tác phẩm.
Miyazu Daisuke cũng quan niệm rằng việc kết bạn với các nghệ sĩ còn quan trọng hơn sưu tầm những tác phẩm của họ. Để trò chuyện với các nghệ sĩ nước ngoài, ông rất chăm chỉ học tiếng Anh mỗi ngày.
Miyazu Daisuke tin rằng khi sưu tầm nghệ thuật, điều quan trọng nhất là phải tin vào bản thân. Nếu một tác phẩm không khiến mình hứng thú, đừng mua nó. Vì không đủ tiềm lực tài chính, những nhà sưu tầm nghèo như ông sẽ phải lấy kiến thức của mình để bù vào, do đó cần liên tục mở rộng mắt thẩm mỹ và học vấn.
Là một nhà sưu tầm không đặt mục tiêu kiếm tiền, có thể nói Miyazu Daisuke đã thực sự mang nghệ thuật vào cuộc sống.
Sau khi đăng ký gói cho vay dài hạn kéo dài 35 năm với lãi suất thấp ở ngân hàng, ông mua một ngôi nhà ở Ichikawa, cách Tokyo khoảng 2 tiếng lái xe. Nhờ vậy, ông có thêm không gian để trưng bày BST của mình, gia đình cũng sống thoải mái.
Ngôi nhà của Miyazu Daisuke
Những nghệ sĩ mà Daisuke kết bạn cũng đến tận nhà trang trí giúp ông. Căn hộ được thiết kế bởi nghệ sĩ người Pháp Dominique Gonzalez-Foerster. Sân trong do Shimabukuro Michihiro lên ý tưởng. Đèn lồng trên trần hành lang do nghệ sĩ Trung Quốc Dương Tuấn sắp đặt. Trên cánh cửa trượt của căn phòng Nhật là bức tranh do chính Nara Yoshimoto hoàn thành suốt 13 năm.
Căn nhà nơi Miyazu sống không chỉ là nơi trưng bày tác phẩm nghệ thuật; bản thân nó cũng chính là một tác phẩm. Ông dự định sẽ mở cửa nơi này cho khách thăm quan đến chiêm ngưỡng trong tương lai.
(Theo 163)