Cà phê là một trong những loại đồ uống phổ biến nhất thế giới. Nhờ có chứa lượng caffeine cao, cà phê là lựa chọn không thể thiếu vào mỗi buổi sáng đối với nhiều người để xua tan cảm giác buồn ngủ và giúp cơ thể tỉnh táo hơn.
Nhiều nghiên cứu cũng đã xem xét tác động của cà phê đối với sức khỏe con người, cả về trước mắt và lâu dài. Kết quả cho thấy tiêu thụ một lượng cà phê vừa phải mang lại nhiều lợi ích sức khỏe, trong đó có việc giảm nguy cơ tử vong sớm và bệnh gan.
Các nhà nghiên cứu cũng xem xét tác động của cà phê tới não và nhận thấy cà phê có nhiều tác động tích cực đối với sức khỏe não bộ.
Những hoạt chất có trong cà phê
Ảnh: Shutterstock
Cà phê chứa hàng trăm hợp chất có hoạt tính sinh học và mang lại lợi ích cho sức khỏe. Nhiều hợp chất trong số này là chất chống oxy hóa giúp chống lại tác hại của các gốc tự do gây ra trong tế bào.
Những hoạt chất quan trọng nhất của cà phê là:
Caffeine: Là hoạt chất chính trong cà phê có tác dụng kích thích hệ thần kinh trung ương.
Axit Chlorogenic: Là chất chống oxy hóa có lợi cho quá trình chuyển hóa, ví dụ chuyển hóa đường.
Cafestol và kahweol: Có trong dầu tự nhiên của cà phê.
Trigonelline: Hợp chất alkaloid này không ổn định ở nhiệt độ cao. Trong quá trình rang hạt cà phê, hợp chất này tạo thành axit nicotinic, còn được gọi là niacin (vitamin B3).
Cà phê tác động tới não như thế nào?
Ảnh: Harvard Health
Caffeine tác động tới hệ thần kinh trung ương theo nhiều cách. Caffeine có thể tương tác với thụ thể adenosine - một chất dẫn truyền thần kinh trong não giúp thúc đẩy giấc ngủ. Tế bào thần kinh trong não có các thụ thể mà adenosine có thể gắn vào. Sự liên kết này ức chế sự kích hoạt tế bào thần kinh, từ đó làm chậm hoạt động thần kinh. Adenosine thường tích tụ vào ban ngày và khiến cơ thể cảm thấy buồn ngủ khi tới giờ đi ngủ.
Caffeine và adenosine có cấu trúc phân tử tương tự nhau. Do đó, caffeine sẽ cạnh tranh với adenosine để liên kết với các thụ thể. Tuy nhiên, caffeine không làm chậm quá trình kích hoạt tế bào thần kinh như adenosine mà thay vào đó, nó có thể ngăn adenosine làm chậm hoạt động thần kinh. Cuối cùng, caffeine thúc đẩy kích thích thần kinh trung ương và khiến cơ thể cảm thấy tỉnh táo hơn.
Vì sao cà phê có thể tăng cường chức năng não bộ?
Caffeine làm gia tăng entropy của não khi nghỉ ngơi. Entropy não rất quan trọng đối với chức năng của não. Entropy não càng cao thì khả năng xử lý thông tin cũng sẽ cao hơn.
Caffeine cũng kích thích hệ thần kinh trung ương bằng cách thúc đẩy giải phóng các chất dẫn truyền thần kinh khác, bao gồm noradrenaline, dopamine và serotonin.
Caffeine cũng có thể cải thiện tâm trạng, sự tập trung,...
Cà phê và trí nhớ
Ảnh: Health
Caffeine cũng có thể ảnh hưởng đến trí nhớ, tuy nhiên kết quả của các nghiên cứu khoa học vẫn chưa có sự thống nhất và cần có thêm nhiều nghiên cứu khác.
Một số nghiên cứu cho thấy rằng caffeine có thể có tác động tích cực đến cả trí nhớ ngắn hạn và dài hạn. Các nghiên cứu khác lại cho rằng caffeine làm suy giảm trí nhớ.
Trong một nghiên cứu, khi những người tham gia uống một viên caffeine sau khi xem một loạt hình ảnh, khả năng nhận dạng hình ảnh của họ trong 24 giờ sau đó tốt hơn so với nhóm dùng giả dược.
Cà phê giúp giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer
Bệnh Alzheimer là nguyên nhân phổ biến nhất của chứng sa sút trí tuệ trên toàn thế giới. Bệnh Alzheimer gây mất trí nhớ, các vấn đề về suy nghĩ và hành vi.
Cho tới nay, vẫn chưa có cách điều trị đối với căn bệnh này, tuy nhiên các yếu tố liên quan đến chế độ ăn uống có thể ảnh hưởng đến nguy cơ phát triển bệnh Alzheimer cũng như các dạng sa sút trí tuệ khác.
Các nghiên cứu quan sát đã xem xét mối liên hệ giữa việc uống cà phê thường xuyên với nguy cơ mắc bệnh Alzheimer. Kết quả cho thấy những người có thói quen uống cà phê ở mức độ vừa phải mỗi ngày có thể giảm tới 65% nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.
Cà phê giúp giảm nguy cơ mắc bệnh Parkinson
Ảnh: Adobe Stock
Bệnh Parkinson là một chứng rối loạn mạn tính của hệ thần kinh trung ương, ảnh hưởng đến vận động và thường kèm theo run.
Parkinson không có cách điều trị, do đó việc phòng ngừa bệnh là vô cùng quan trọng. Các nghiên cứu cho thấy cà phê có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh Parkinson.
Một nghiên cứu được đăng tải trên Tạp chí Geriatrics & Gerontology International vào năm 2013 cho thấy những người uống 3 tách cà phê mỗi ngày có nguy cơ mắc bệnh Parkinson thấp hơn 29%, trong khi đó những người uống 5 cốc lại không có được nhiều lợi ích đến vậy.
Uống bao nhiêu cà phê sẽ có được lợi ích?
Uống nhiều cà phê hơn không có nghĩa là sẽ mang lại nhiều lợi ích hơn. Theo khuyến cáo của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), người trưởng thành khỏe mạnh chỉ nên tiêu thụ khoảng 4 hoặc 5 cốc cà phê (400mg caffeine) mỗi ngày để tránh các tác dụng phụ nguy hiểm.
Nếu bạn đang có kế hoạch mang thai hoặc đang mang thai, đang cho con bú, thuộc nhóm nhạy cảm với caffeine, đang dùng thuốc hoặc đang mắc các bệnh nền, hãy nói chuyện với bác sĩ để được tư vấn về lượng caffeine phù hợp với mình.
(Nguồn: Healthline)