Đầu tháng 2, Kent Cai Mingdong - một người dân ở thành phố Ninh Ba, miền đông Trung Quốc, đã lùng sục tất các nhà thuốc địa phương Indonesia để mua khẩu trang y tế nhiều nhất có thể. Ông gửi số khẩu trang này cho các chuyên gia chăm sóc sức khỏe và các nhân viên y tế tuyến đầu ở quê nhà, nơi mà sự thiếu hụt các thiết bị bảo vệ đang làm trầm trọng thêm cuộc chiến chống lại Coronavirus.
Cho đến nay, Cai đã đi đến hơn 15 thành phố và thu thập ít nhất 200.000 khẩu trang, một phần ông đã gửi khách du lịch Trung Quốc mà ông gặp tại các sân bay lớn ở Indonesia mang về quê nhà.
Ông Cai, chủ sở hữu của Công ty Phát triển Văn hóa Chiết Giang Newway, một công ty nghiên cứu về giáo dục và phát sóng trực tiếp (live stream), cho biết: "Tôi nghĩ rằng Indonesia, với dân số đông đảo cùng một lượng lớn công nhân lành nghề, họ sẽ có nguồn cung cấp khẩu trang lớn hơn".
Lợi thế của việc thống trị chuỗi cung ứng toàn cầu của Trung Quốc, do có giá cả cạnh tranh, đã quay ngược trở lại chống lại chính họ. Quốc gia này hiện đang bị thiệt hại nhiều nhất - trong sản xuất khẩu trang y tế. Sự thiếu hụt ngày càng gia tăng khi virus corona tiếp tục lây lan diện rộng trong cả nước và trên toàn thế giới.
Nhu cầu khẩu trang tăng mạnh trong những tuần gần đây, làm cạn kiệt không chỉ kho dự trữ của Trung Quốc, mà cả ở các nơi khác, từ Bangkok đến Boston. Hiện nay tại Trung Quốc đã bắt buộc phải đeo khẩu trang ở các khu vực công cộng trên nhiều thành phố.
Trung Quốc, nơi chiếm khoảng một nửa sản lượng khẩu trang của thế giới, đang ra sức thu mua từ các nguồn cung dư thừa từ nước ngoài, cả thông qua các kênh ngoại giao chính thức và những người mua gián tiếp như Cai.
Nhưng các bác sĩ và y tá, bao gồm cả những người bảo vệ tuyến đầu trong tâm dịch virus ở Vũ Hán, vẫn phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt thiết bị bảo hộ y tế, đặc biệt là mặt nạ N95 có khả năng bảo vệ tốt hơn.
Chủng Virus Corona mới (COVID-19), đã lấy đi tính mạng của nhiều người dân hơn cả hội chứng hô hấp cấp tính nặng (Sars) năm 2003, được cho là lây lan chủ yếu qua dịch khi ho, hắt hơi hay tiếp xúc với bề mặt bị nhiễm bệnh.
Do đó, khẩu trang đã trở thành một mặt hàng được săn lùng ở Trung Quốc. Không có con số ước tính chính thức về sự chênh lệch nguồn cung, nhưng rõ ràng nhu cầu về khẩu trang sẽ tiếp tục tăng mạnh trong những tuần tới. Trên khắp cả nước, chính quyền địa phương khuyến khích các chủ công ty, doanh nghiệp cung cấp đủ khẩu trang cho nhân viên của họ như là một điều kiện tiên quyết để khởi động lại bộ máy lao động sản xuất.
Cong Liang, một lãnh đạo của NDRC, cho biết trong một cuộc họp báo ở Bắc Kinh hôm thứ ba vừa qua, các nhà sản xuất khẩu trang tại Trung Quốc hiện đang hoạt động với công suất 76%, sản xuất mỗi ngày 15,2 triệu chiếc khẩu trang. Tuy nhiên, theo báo cáo của phương tiện truyền thông Trung Quốc, thông tin từ các nhà sản xuất khẩu trang đại lục cho thấy nhu cầu hàng ngày được ước tính lên đến khoảng khoảng 50 đến 60 triệu chiếc trong thời gian dịch.
Trung Quốc cũng chỉ có thể sản xuất 200.000 khẩu trang N95 mỗi ngày vì chúng đòi hỏi công nghệ và vật liệu tinh vi hơn để sản xuất. Để giải quyết tình trạng thiếu hụt, chính phủ Trung Quốc đã áp dụng chính sách phân chia khẩu phần giống như thời chiến cho việc mua bán khẩu trang để đảm bảo cung cấp đủ cho nhân viên y tế, khi tình trạng về các vụ trộm, làm giả và khẩu trang tự chế tăng lên.
Nhưng cho dù năng lực sản xuất khẩu trang của Trung Quốc có lớn đến đây, vấn đề này cũng đã lan ra toàn cầu.
Ông Mike Bowen, đồng sáng lập và là phó chủ tịch của hãng sản xuất mặt nạ Mỹ, Prestige Ameritech dự đoán rằng nếu Trung Quốc gặp rắc rối với đại dịch hay dịch bệnh trong nhiều năm, thì các quốc gia khác cũng sẽ gặp khó khăn, vì họ sở hữu nguồn cung cấp khẩu trang chủ yếu của thế giới: "Giá cả của Trung Quốc rẻ đến mức mọi người trên thế giới đều muốn mua hàng của họ. Nhưng mọi người vẫn còn chưa nghĩ tới liệu họ có nên mua những sản phẩm này hay không trong thời gian có đại dịch ở Trung Quốc".
Ông Bowen nói, công ty Prestige Ameritech có trụ sở tại Texas đã sản xuất 87% khẩu trang cho thị trường Mỹ vào những năm 1990, cho đến khi nguồn cung Trung Quốc rẻ hơn - hiện chiếm một nửa tổng nguồn cung của Mỹ - được tung ra thị trường.
Bây giờ, trong một bước ngoặt bất ngờ, công ty của ông đã lần đầu tiên vận chuyển khẩu trang sang Trung Quốc - 1 triệu chiếc trong hai tuần qua.
Theo dữ liệu chính thức, Trung Quốc, nơi sản xuất 5 tỷ khẩu trang vào năm ngoái, đã bắt đầu tăng số lượng nhập khẩu từ khắp nơi trên thế giới. Tuần trước, chính phủ Indonesia cho biết Trung Quốc đã đặt những đơn đặt hàng lớn, tương đương với khối lượng sản lượng ba tháng từ quốc gia Đông Nam Á này, theo báo cáo phương tiện truyền thông địa phương.
Các nhà sản xuất châu Á khác ở Hàn Quốc và Việt Nam đã phàn nàn rằng Trung Quốc đã ngừng xuất khẩu nguyên liệu và thiết bị để sản xuất khẩu trang, làm gián đoạn sản xuất.
Theo Trung tâm Phát triển Thông tin và Công nghiệp, đơn vị nghiên cứu của MIIT, có ít nhất 50 nhà cung cấp nguyên liệu và thiết bị Trung Quốc để chế tạo khẩu trang và hơn 140 nhà sản xuất thiết bị bảo hộ y tế.
Nhu cầu đột ngột và yêu cầu sức khỏe của chính phủ đã thúc đẩy nhiều công ty bắt đầu sản xuất khẩu trang của riêng mình. Foxconn, gã khổng lồ điện tử lắp ráp iPhone của Apple tại Đài Loan-Trung Quốc, đã bắt đầu sản xuất khẩu trang cho nhân viên của mình và đặt mục tiêu tăng sản lượng lên 2 triệu chiếc mỗi ngày vào cuối tháng.
Công ty thời trang Hongdou Group và nhà sản xuất ô tô SAIC-GM-Wuling, một liên doanh giữa nhà sản xuất ô tô Mỹ General Motors và hai đối tác Trung Quốc, cũng đã bắt đầu sản xuất khẩu trang của riêng họ.
Nhưng bất chấp sự tranh giành khẩu trang y tế, các nhà khoa học cho biết không có bằng chứng khoa học nào cho thấy việc đeo một chiếc khẩu trang sẽ ngăn chặn lây nhiễm virus.
"Các dữ liệu cho thấy việc sử dụng một chiếc khẩu trang y tế đơn giản của mọi người trong cộng đồng là rất ít, vì vậy chúng tôi không thể nói rằng chúng không có ích, nhưng thực sự chưa có dữ liệu chính xác nào cho thấy khẩu trang có thể là một biện pháp phòng ngừa hiệu quả", Bác sĩ William Schaffner, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Vanderbilt ở Tennessee cho biết.
Ông nói, "Khẩu trang y tế không được thiết kế để ngăn chặn virus xâm nhập qua khẩu trang; chúng thực sự được thiết kế để phẫu thuật, để ngăn những gì trong mũi hoặc miệng của bác sĩ phẫu thuật xâm nhập vào khu vực phẫu thuật".
Tuy nhiên, Schaffner cho biết đeo khẩu trang có thể mang lại cho mỗi cá nhân cảm giác an toàn trong khi dịch bệnh đang bùng phát khi mà vẫn chưa có vaccine phòng bệnh. "Và điều đó rất quan trọng, bởi vì dù ở Hong Kong, Trung Quốc đại lục hay ở Mỹ, chúng ta đều có một nỗi lo chung về dịch bệnh virus Corona", ông nói thêm.