Ngay từ trước khi có em bé, vợ chồng chị Hương (27 tuổi, TP HCM) đã lên "checklist" chi tiết những việc cần làm cho thai kỳ mẹ tròn con vuông và nuôi con khỏe mạnh, trong đó có việc tìm hiểu và thực hiện tiêm chủng đầy đủ cho mẹ và con.
"Ngay khi con được 2 tháng tuổi, mình bế bé đi tiêm vắc xin 6 trong 1. Với mình, vắc xin như "bảo hiểm sức khỏe" giúp con khỏe mạnh. 6 trong 1 là vắc xin phòng ngừa được nhiều bệnh chỉ trong một mũi tiêm, giúp con không bị đau, quấy khóc nhiều lần do kim tiêm, giúp ba mẹ tiết kiệm thời gian, công sức", chị Hương chia sẻ.
Nhận định về tầm quan trọng của vắc xin đầu đời cho con trẻ, TS.BS. Nguyễn An Nghĩa, Phó trưởng Khoa Nhiễm - Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP HCM) cho hay: ở giai đoạn đầu đời, hệ miễn dịch của trẻ nhỏ chưa hoàn thiện nên rất dễ bị các virus, vi khuẩn nguy hiểm trong môi trường sống tấn công. "Trẻ sơ sinh có thể nhận được kháng thể truyền từ mẹ trong lúc mang thai và cho bú. Tuy nhiên, lượng kháng thể này không đủ bảo vệ trẻ và giảm dần, trong khi có vô vàn mầm bệnh luôn chực chờ tấn công con. Nếu trẻ mắc bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B, Hib sẽ gây biến chứng nguy hiểm, gánh nặng tàn tật lớn, cản trở sự phát triển về thể chất, trí não, thậm chí tử vong", BS. An Nghĩa chia sẻ.
Nhờ chương trình Tiêm chủng Mở rộng, bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt và Hib ở trẻ nhỏ đã thuyên giảm đáng kể, khiến cộng đồng phần nào quên lãng. Tuy nhiên, theo BS. An Nghĩa, các bệnh này vẫn chưa được loại trừ hoàn toàn mà vẫn bùng phát lẻ tẻ và có thể quay lại bất cứ lúc nào nếu không có biện pháp phòng ngừa. Vắc xin sẽ tạo "rào chắn" bảo vệ trẻ, nếu bỏ lỡ các mũi tiêm đầu đời trẻ khó có cơ hội bù đắp.
Ở Việt Nam, từ năm 2015 đến nay, trung bình có 350 ca uốn ván mỗi năm. Uốn ván là bệnh nguy hiểm và khó chữa, tỷ lệ tử vong từ 25-90% ở trẻ nhỏ và lên đến 95% ở trẻ sơ sinh. Còn bạch hầu vẫn xuất hiện rải rác chùm ca bệnh ở các tỉnh thành. Trẻ dưới 3 tháng tuổi mắc bệnh có thể ngưng thở, suy đa cơ quan, biến chứng lên não, phổi, tim… với tỷ lệ tử vong 5-10%.
Riêng ho gà có chiều hướng gia tăng, khi mắc bệnh trẻ ho dữ dội, ho đến gãy xương, ngừng thở, tử vong… Trong khi đó, vi khuẩn Hib gây viêm phổi, viêm màng não với di chứng tổn thương não, điếc, trí tuệ sa sút, giảm khả năng học tập, khó khăn khi vận động…
Trẻ mắc bại liệt để lại di chứng tàn tật suốt đời, ảnh hưởng đến cuộc sống, học tập và hòa nhập cộng đồng. 90% trẻ sơ sinh nhiễm virus viêm gan B sẽ tiến triển thành bệnh mạn tính, nguy cơ xơ gan, ung thư gan về sau.
BS. An Nghĩa nhấn mạnh sau khi mắc các bệnh trên, cơ thể không thể tự sinh ra kháng thể miễn dịch tự nhiên nên bệnh có thể tái đi tái lại nhiều lần. Vì vậy, trẻ nhỏ rất cần được tiêm vắc xin để xây dựng hàng rào miễn dịch trước các mầm bệnh, mở đầu cho kế hoạch tiêm chủng trọn đời.
Theo Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF), mỗi năm vắc xin cứu sống 4,4 triệu người trên thế giới. Tiêm chủng là khoản đầu tư tốt nhất cho sức khỏe, khi mỗi 1 USD cho tiêm chủng giúp tiết kiệm 16 USD chi phí điều trị.
Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết, may mắn rằng tất cả những bệnh trên đều có vắc xin phòng cho trẻ ngay từ tháng tuổi thứ hai. Đặc biệt, với vắc xin 6 trong 1, trẻ được phòng 6 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm gồm ho gà, bạch hầu, uốn ván, viêm gan B, bại liệt và bệnh do vi khuẩn Hib trong cùng một mũi tiêm.
Vắc xin 6 trong 1 là loại vắc xin phối hợp phòng được nhiều bệnh nhất trong một mũi tiêm.
Phụ huynh cần cho trẻ tiêm đủ phác đồ 3 mũi trong 6 tháng đầu đời và tiêm mũi 4 (mũi nhắc lại) lúc trẻ 16-18 tháng, lưu ý cần hoàn thành lịch tiêm trước 2 tuổi. So với 5 trong 1 thì vắc xin 6 trong 1 phòng được nhiều bệnh hơn, giúp giảm số lần tiêm, tiết kiệm thời gian, giảm số lần đau và ít gây sốt hơn do chứa thành phần kháng nguyên ho gà vô bào.
"Nếu trẻ được tiêm vắc xin 6 trong 1 đủ mũi, đúng lịch thì hiệu quả bảo vệ đạt từ 95-100%. Ngược lại, nếu trì hoãn hoặc tiêm không đủ mũi thì hiệu quả vắc xin không được tối ưu và kéo dài. Ví dụ nếu chỉ tiêm một mũi, hiệu quả bảo vệ đối với bại liệt chỉ đạt khoảng 40%, bạch hầu và ho gà chỉ đạt 30%", BS. Chính cho biết.
Tại Việt Nam, vắc xin 6 trong 1 có hai loại gồm loại của Pháp ở dạng pha sẵn, loại của Bỉ sẽ qua bước pha hồi chỉnh trước khi tiêm. Hai loại vắc xin đều có lịch tiêm, hiệu quả và độ an toàn như nhau. Ba mẹ hãy tham vấn bác sĩ ở các điểm tiêm khi đưa con đi tiêm chủng và quan trọng là cần tiêm đủ liều và đúng lịch cho con.
"Những tác dụng phụ sau tiêm vắc xin không thể so sánh được với gánh nặng nếu trẻ không may mắc bệnh. Các nghiên cứu đã chứng minh tính an toàn và khả năng sinh miễn dịch của vắc xin 6 trong 1 ở trẻ. Vì vậy, phụ huynh hoàn toàn yên tâm cho trẻ tiêm vắc xin ngay từ giai đoạn đầu đời", BS. Chính cho hay.