Các chuyên gia từ The Inclusion Initiative thuộc Trường Kinh tế Luân Đôn đã xem xét các nghiên cứu về những yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công của cá nhân trong 50 năm kể từ 1970 đến 2020 và nhận thấy rằng phụ nữ thường bị xem là may mắn trong những thành tựu họ đạt được hơn là có năng lực so với các đồng nghiệp nam.
Trên thực tế, thành công là kết quả của cả may mắn và kỹ năng. Tuy nhiên, không biết từ khi nào, "thành công" trở thành một chiếc áo vừa vặn và thích hợp với đàn ông hơn là phụ nữ. Chúng ta dễ dàng chấp nhận hay ngưỡng mộ những gì một người đàn ông đạt được nhưng lại đặt câu hỏi cho thành tựu của một người phụ nữ. "May mà" cô ấy có sự trợ giúp? "May mà" cô ấy gặp thời? Chung quy cũng chỉ là do ăn may.
Đến bản thân phụ nữ, họ cũng khá khiêm nhường khi nói về thành công của mình. Thay vì tự tin khẳng định năng lực của bản thân như phái mạnh, họ vẫn khéo léo không quên nhắc về yếu tố "may mắn". Vậy từ đâu mà câu chuyện "đàn ông thành công là bản lĩnh, phụ nữ thì lại là ăn may" đã trở thành một niềm tin bén rễ sâu đến vậy?
Vì sao phụ nữ lại khiêm nhường khi nói về thành công?
Nhà nghiên cứu Odessa S Hamilton trong một công trình được công bố đầu năm 2023 nói rằng với đàn ông, khả năng của họ được tin là công cụ chính làm nên thành công, nhưng phụ nữ lại chỉ được xem là có kỹ năng trong những vai trò mang thiên tính nữ. Chúng ta sống trong một xã hội ở đó vai trò của người đàn ông gắn liền với những "việc lớn" như "tề gia, trị quốc, bình thiên hạ". Trái lại, phụ nữ bị trói buộc bởi không ít khuôn mẫu hay quy chuẩn của xã hội, gia đình. Đặc biệt với hệ tư tưởng Á Đông, vết hằn ăn sâu trong suy nghĩ về nghĩa vụ "công dung ngôn hạnh" vô tình "dán nhãn" lên phụ nữ và khiến họ trở thành những nhân vật phụ trong câu chuyện về thành công.
Phụ nữ luôn cẩn trọng khi đề cập đến thành công của mình.
Chính điều này phần nào cũng khiến phụ nữ dè dặt và cẩn trọng khi đề cập đến những gì mình đã đạt được bên ngoài khuôn mẫu thông thường. Ngoài ra, xét về góc độ khoa học, phụ nữ cũng có sự khéo léo và phức tạp hơn nhất định so với đàn ông. Theo một nghiên cứu được đăng trên tạp chí Sex Roles năm 2019, trong những cuộc thảo luận giữa nam và nữ, nam giới thường có xu hướng thể hiện trực diện hoặc không ngần ngại đề cao bản thân, mặt khác, nữ giới thường sử dụng nhiều lý lẽ hay cách diễn giải khiêm nhường, mang nhiều hàm ý.
Từ những lý do kể trên, có thể lý giải vì sao đàn ông đủ tự tin để khẳng định thành công của bản thân, dù họ phần nào nhận thức được may mắn cũng là yếu tố không thể thiếu. Bên cạnh đó, phụ nữ dù thành công nhưng vẫn cẩn thận nhắc đến may mắn trước tiên, dù bản lĩnh hay năng lực không hề thua kém.
Phụ nữ hãy cứ khẳng định "Thành công là do tự tay tôi nỗ lực!"
Niềm tin rằng phụ nữ chỉ đạt thành tựu khi may mắn khiến những nỗ lực và tài năng của họ không được đánh giá đúng đắn trong nhiều lĩnh vực. Người ta thường nói phụ nữ làm sao đá banh hay bằng đàn ông, trong kinh doanh phụ nữ nắm doanh nghiệp thì bị nói là không ai phục, phụ nữ trên chính trường, làm sao mà thành công? Dẫu có phát triển thế nào, dấu chân của định kiến về phái đẹp vẫn ở khắp nơi, có lẽ chỉ trừ góc bếp nếu cô gái ấy giỏi nấu ăn.
Những định kiến đã trở thành luật bất thành văn có khi cũng là nguyên nhân làm phụ nữ tự nghi hoặc giới giạn khả năng của mình: "Có lẽ mình chỉ làm được vậy?" Thậm chí, nó dần hình thành nên niềm tin cho các thế hệ tương lai, những cô gái trẻ cũng tin rằng họ cần phải có may mắn trước tiên thì mới thành công được.
Vậy thì đã đến lúc chúng ta cần ngừng viết về thành công từ góc nhìn của nam giới và để phụ nữ viết nên câu chuyện thành công của riêng mình. Một chiếc áo không làm nên thầy tu và những chiếc "mác" vô hình cũng không định hình một người phụ nữ. Để xoá nhoà những gì gọi là "phụ nữ phải thế" hay thay đổi cách xã hội nhìn nhận, mỗi người phụ nữ cần phải có niềm tin vào bản thân khi nói về chính họ.
VJ Thuỳ Minh trong một series podcast mang tên First, Lady từng nói rằng: "Phụ nữ, ai cũng có cách để kể những câu chuyện riêng của mình." Thay vì đóng vai trò "nữ phụ" mờ nhạt, bạn hoàn toàn có quyền làm chủ câu chuyện của cuộc đời mình, đặt mình ở vị trí "Chính Nữ" và nói cho thế giới nghe về cách bạn đã nỗ lực để thành công.
Chúng ta đều là những bé gái đã lớn lên với một thế giới kì diệu nơi có các nàng công chúa sẵn sàng vượt qua định kiến của xã hội để khẳng định chính mình: một Mulan dám làm những việc tưởng chừng chỉ dành cho nam giới hay công chúa tóc mây vượt qua vùng an toàn của bản thân. Thế giới ấy không hề xa vời hay mộng tưởng, thế giới ấy chính là cuộc đời của mỗi người phụ nữ đang tỏa sáng nhờ bản lĩnh, tài năng của bản thân. Vậy thì tại sao lại là "may mà" khi tất cả đều xuất phát từ bạn? Vậy thì tại sao phải ngần ngại mà không tự tin khẳng định mọi thành quả đều là bởi vì bạn xứng đáng?
Thông điệp "Nào Có May, Là Tự Tay!" cũng là câu tuyên ngôn dành cho những người phụ nữ không ngừng nỗ lực từ L’Oréal Paris. Mong bạn, những Chính Nữ, luôn dành cho thực lực, tài năng và nỗ lực của mình sự ghi nhận xứng đáng. Vì bạn xứng đáng!