Cú đánh vào doanh nghiệp vừa và nhỏ của Trung Quốc
Khi Daniel Lau mở cửa trở lại nhà máy sản xuất tấm ốp nhôm của mình ở thành phố Đông Quan, phía Nam của Trung Quốc vào tuần trước, sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán kéo dài, chỉ chưa đến 1/3 trong số khoảng 200 công nhân của nhà máy trở lại.
"Họ không thể quay trở lại", doanh nhân Hồng Kông nói. Hầu hết các công nhân của ông đến từ miền trung tây Trung Quốc, trong đó có 11 người từ tỉnh Hồ Bắc, tâm chấn của dịch Covid-19 đã khiến hơn 2.000 người tử vong. Nhiều người nói rằng họ đã bị cấm rời khỏi địa phương khi chính quyền cố gắng ngăn chặn dịch bệnh.
Hoạt động kinh doanh của Lau đã bị tổn thương bởi mức thuế 25% đối với các sản phẩm nhôm mà Mỹ áp đặt trong cuộc chiến thương mại ăn miếng trả miếng với Trung Quốc. Giờ đây, ông lo ngại những hạn chế trong sản xuất sẽ khiến khách hàng Mỹ có thêm một lý do để hủy đơn hàng và chuyển sang các nhà cung cấp Đông Nam Á.
Virus đang làm cho tình hình trở nên "tồi tệ hơn", ông nói.
Cú đánh kép tương tự này đang đánh vào các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên khắp Trung Quốc.
Những công ty này chiếm 99,8% số công ty đã đăng ký tại Trung Quốc và sử dụng 79,4% nhân công lao động, theo số liệu thống kê chính thức mới nhất. Họ cũng đóng góp hơn 60% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và nộp cho chính phủ hơn 50% doanh thu thuế.
Các công ty như của ông Lau đã nối lại một số sản xuất vẫn còn là những người may mắn. Nhiều nhà máy và các doanh nghiệp khác vẫn hoàn toàn bị đình trệ do Covid-19.
Dịch càng kéo dài, các công ty càng gần phá sản
Theo một báo cáo của Đại học Thanh Hoa và Đại học Bắc Kinh, 85% trong số 1.506 doanh nghiệp vừa và nhỏ được khảo sát vào đầu tháng Hai dự kiến sẽ hết tiền trong vòng 3 tháng. 1/3 số doanh nghiệp được hỏi cho biết dịch bệnh có khả năng cắt giảm doanh thu cả năm của họ hơn 50%.
Hầu hết các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Trung Quốc dựa vào doanh thu hoạt động và họ có ít nguồn tài trợ hơn so với các công ty lớn và doanh nghiệp nhà nước, ông Zhu Wuxiang, giáo sư tại Trường Kinh tế và Quản lý của Đại học Thanh Hoa, đồng thời là tác giả chính của báo cáo cho biết.
Các công ty vốn bị ảnh hưởng bởi cuộc chiến thương mại phải đối mặt với nguy cơ phá sản cao hơn, nếu dịch càng kéo dài vì nhiều người đã mắc nợ rất nhiều, ông nói. "Chính phủ sẽ cần phải hỗ trợ", GS Zhu cho hay.
Hiện tại chỉ có khoảng 25% người dân quay trở lại làm việc tại các thành phố cấp một của Trung Quốc. Cùng thời điểm này năm ngoái, 93% đã trở lại nơi làm việc.
Richard Leung, chủ một nhà máy sản xuất túi xách nữ tại một thị trấn gần Thâm Quyến cho biết, sau khi mở cửa công ty vào tuần trước, anh buộc phải đóng cửa 2 ngày sau đó.
"Chính quyền thị trấn thông báo cho rằng có 2 trường hợp nhiễm virus đã được xác nhận tại một thị trấn gần đó và không thích hợp cho công nhân của chúng tôi ra vào khu vực", Leung nói.
Nhà máy của Leung tiếp tục đình chỉ hoạt động một lần nữa cho đến tuần kế tiếp. Trong khi đó, Leung phải trang trải chỗ ở và bữa ăn cho khoảng 100 công nhân đã quay trở lại nhà máy.
Doanh nhân 57 tuổi cho biết tác động của cuộc khủng hoảng Covid-19 tồi tệ hơn nhiều so với sự bùng phát SARS năm 2002 và 2003. Lần này, dự kiến việc trì hoãn sản xuất sẽ khiến công ty của Leung mất 30% đến 40% doanh thu hàng năm.
Zhou Dewen, Chủ tịch Hiệp hội Phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ tại thành phố Ôn Châu, đồng ý rằng cuộc khủng hoảng này còn tồi tệ hơn SARS.
Trên thực tế, ông nói, đây là khủng hoảng "nghiêm trọng nhất" trong 40 năm kể từ khi Trung Quốc bắt tay vào cải cách kinh tế lớn. Ông nhìn thấy thiệt hại không phải là gấp đôi mà là gấp 3.
Bên cạnh đó, các nhà phân tích quan ngại sâu sắc về thiệt hại mà dịch Covid-19 có thể gây ra đối với việc làm trên toàn quốc. Một làn sóng thất bại trong kinh doanh có thể dẫn đến tình trạng thất nghiệp cho những người lao động Trung Quốc có tay nghề thấp.
Wang Dan, một nhà phân tích tại Bắc Kinh ước tính vụ dịch có thể khiến Trung Quốc mất khoảng 4,5 triệu việc làm vào năm 2020, trong đó 75% sẽ thuộc về các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Điều này có nghĩa là tỷ lệ thất nghiệp tăng khoảng 1 điểm %, phần lớn nằm lao động kỹ năng thấp.
"Rất nhiều doanh nghiệp nhỏ cạnh tranh về giá sẽ bị hất cẳng", Wang dự đoán, lấy ví dụ các nhà hàng, nhà bán lẻ và các cơ sở giải trí. Thị trường bất động sản và doanh thu thuế của chính quyền địa phương cũng có thể bị ảnh hưởng.
Đây chắc chắn là một thời gian khó khăn để tìm kiếm một công việc mới.
Wang Qiang, một công nhân nhập cư 23 tuổi, đã không thể tìm được việc làm ở Thâm Quyến sau 3 tuần. Ngoài nguyên nhân các nhà máy hạn chế mở cửa, anh phải đối mặt với một trở ngại lớn khác: giấy tờ tùy thân ghi rõ, anh là người Hồ Bắc, nơi dịch Covid-19 đang bùng phát.
"Các công ty điều phối lao động nói với tôi rằng các nhà máy không muốn thuê người Hồ Bắc", anh nói, mặc dù anh không hề về nhà vào dịp nghỉ Tết Nguyên đán.
Wang dành cả đêm để ngủ trên sàn của một tòa nhà đang được xây dang dở. "Tôi sẽ chờ xem liệu tình hình có trở nên tốt hơn khi các công ty khởi động lại vào ngày 24/2 hay không", Wang nói.