3 Hệ thống năng lượng trong cơ thể:
1. Hệ thống ATP-CP: Hệ thống năng lượng cho các vận động cường độ cao tức thời ví dụ như bật nhảy cao
- Hệ thống ATP-CP là hệ thống năng lượng phản ứng đầu tiên của cơ thể. Trong 3 hệ thống năng lượng, ATP-CP là hệ thống luôn sẵn sàng để đốt. Tuy nhiên, thời gian đốt của ATP-CP là không lâu, chỉ tối đa khoảng 10 giây, sau đó hệ thống này đi vào trạng thái hồi.
- Các bài tập cho hệ thống ATP-CP không đốt nhiều mỡ, cũng không làm to cơ, và dù cố gắng thế nào, bạn cũng không thể làm cho kho lưu trữ ATP-CP tích đủ năng lượng để đốt hơn 10 giây đồng hồ. Tuy nhiên, các bài tập về ATP-CP là để đảm bảo cơ thể sử dụng năng lượng này hiệu quả nhất (VD: Nhảy xa hơn, bứt tốc nhanh hơn...)
ATP-CP được sử dụng trong các hoạt động nước rút...
Hoặc trong những tình huống nhịp độ cao như đang xả combo
2. Hệ thống glycotic (glycotic system): Hệ thống năng lượng các vận động có thời gian cao hơn ATP-CP một chút ví dụ như các bài tập về sức mạnh có nhiều set. Nói cách khác, thời gian đốt hệ thống này dài hơi hơn hệ thống ATP-CP, bù lại nó lại không mạnh mẽ bằng ATP-CP
- Sau khi cơ thể đốt cạn năng lượng ATP-CP, hệ thống năng lượng glycotic bắt đầu vào cuộc và có thể kéo dài quá trình đốt đến vài phút.
- Năng lượng từ hệ thống glycotic vốn là quá trình chuyển hóa đường glucose thành ATP. Càng tập luyện cho hệ thống glycotic nhiều, quá trình chuyển hóa này càng diễn nhanh chóng giúp cơ thể hồi lại thể lực trong thời gian ngắn giữa mỗi set khác nhau.
Khả năng hồi thể lực sau mỗi hiệp được quyết định bởi tuổi tác và hệ thống Glycotic
3. Hệ thống oxidative (oxidative system): Hệ thống năng lượng cho các hoạt động dài hơi như đi bộ, chạy dài.
- Hệ thống này là hệ thống năng lượng được đốt sau cùng. Chúng đốt mỡ và đường glucose. Trong 3 hệ thống năng lượng kể trên, đây là hệ thống duy nhất cần có oxi tham gia vào quá trình đốt.
- Nếu được tập luyện đúng đắn, hệ thống oxidative này có thể tăng lượng trữ năng lượng lên đến 240% so với ban đầu. Càng tập hiếu khí nhiều, lượng mỡ bị đốt càng tăng cao.
Chạy bền rất quan trọng, nhưng nó chỉ tập luyện cho 1 hệ thống năng lượng oxidative
3 Hệ thống năng lượng trong một trận đấu võ thuật
Sau khi tổng kết tối giản lại các định nghĩa trên, bạn có thể thấy rằng, trong một trận đấu võ, các võ sĩ sử dụng cả 3 hệ thống năng lượng này.
Với dạng năng lượng ATP-CP, có thể thấy đây là dạng năng lượng bùng nổ thường được cơ thể sử dụng trong những pha đòn quyết định hoặc những khoảnh khắc bơm combo tiêu diệt đối thủ. Đây là loại năng lượng khá mạnh mẽ, nhưng có một vấn đề là dạng năng lượng này sau khi dùng xong thì cần một khoảng thời gian dài để hồi.
Việc lạm dụng chạy dài đang là một vấn đề ở các võ sĩ và HLV tại Việt Nam
Điển hình là các vđv chạy 100m sau khi thi đấu xong sẽ cần phải thở rất lâu mới có thể tiếp tục chạy 100m nữa. Và thời gian nghỉ thường được tính theo công thức tối giản sau: Cứ 1s xài thì bù bằng 10 đến 12s nghỉ. Đó cũng là lý do nếu combo triệt hạ không hiệu quả, các võ sĩ nhà nghề sẽ giảm nhịp độ thi đấu sau 10 giây xả combo chứ không cố gắng thêm.
Thế giới đã phát triển ra nhiều bài tập đi sâu vào việc phát triển khả năng của từng bộ máy năng lượng trong cơ thể hòng đạt được nhiều mục tiêu khác nhau.
Đâu mới là HLV thể lực giỏi?
Do đó, HLV thể lực hạng A không thể nào cứ nói chung chung rằng võ sĩ này thể lực yếu hay khỏe mà họ phải nhìn được chi tiết rằng, tay đấm đó đang gặp vấn đề ở bộ máy năng lượng nào.
VD: Võ sĩ A chạy bền rất khỏe, nhưng lại chọn lối thi đấu với nhịp độ cao, gây áp lực nhiều khiến cho anh dễ tụt pin ở những hiệp cuối. Một HLV giỏi có thể nhìn nhận được các vấn đề sau:
- Đòn đánh anh này chưa đủ đô để gây áp lực lên đối thủ, suy ra (ATP-CP) có vấn đề hoặc sức mạnh cơ bắp có vấn đề.
- Anh này cần thời gian hồi quá lâu sau mỗi pha đòn cường độ, nhịp độ cao (Glycotic cần cải thiện)
- Anh này sức bền tổng thể không có (Oxidative yếu).
Từ đó, HLV thể lực sẽ tìm ra điểm yếu để khắc phục cho võ sĩ.
HLV thể lực nổi tiếng Chris Hinshaw luôn đưa ra giáo án phối hợp nhiều bài tập để nâng cao thể lực VĐV
Lưu ý: Các hệ thống năng lượng khác nhau có yêu cầu phát triển khác nhau. Chẳng hạn đối với năng lượng ATP-CP, mục tiêu phát triển nó là để đốt được nhiều năng lượng hơn, tạo ra nhiều sức mạnh hơn trong 10s
Ở hệ thống glycotic, mục tiêu là để quá trình trao đổi phát triển nhanh hơn, giúp võ sĩ hồi sức tốt hơn.
Ở hệ thống oxidative, mục tiêu là để mở rộng kho dự trữ năng lượng hơn nhằm chứa được nhiều hơn. Không có chuyện đánh tốc độ 10s đổi bằng đánh tốc độ trong 1 phút đến 3 phút rồi tự vỗ ngực và cho là chúng hiệu quả.