Xây dựng một chế độ ăn lành mạnh để giảm bệnh và giảm cân là mục tiêu lớn nhất của hầu hết các gia đình. Các bữa ăn lành mạnh hiện nay thường được hướng đến việc dùng nhiều rau, ăn nhiều ức gà, thịt bò, các loại hạt, và giảm ăn tinh bột.
Nhiều người cho rằng cơm là nguyên nhân gây béo phì, là thực phẩm "nuôi lớn" khối u vì vậy cần được hạn chế. Thậm chí, nhiều người đang cố gắng giảm cân còn cắt giảm toàn bộ tinh bột khỏi chế độ ăn của mình.
Tuy nhiên theo ThS BS Đặng Ngọc Hùng (Viện nghiên cứu và tư vấn dinh dưỡng): Việc bỏ tinh bột ra khỏi mâm cơm có thể là nguyên nhân gây ra nhiều vấn đề sức khỏe. Ngược lại, một chế độ ăn lành mạnh bắt buộc phải có tinh bột.
"Chế độ ăn lành mạnh bắt buộc phải có tinh bột"
"Chúng ta thường có vài quan điểm hơi sai lệch đó là tinh bột thường không bổ, tinh bột gây tiểu đường hay tăng cân. Thậm chí có người còn cho rằng tinh bột tạo ra đường làm tăng khả năng ung thư… Các quan điểm này sẽ gây ảnh hưởng sức khỏe đến bạn", ThS BS Đặng Ngọc Hùng nói.
Bác sĩ phân tích, mỗi người lớn cần nhu cầu năng lượng nhất định tầm khoảng 1600-2000kcal/ngày. Để tạo ra năng lượng này thì chỉ có 3 chất tạo ra được, đó là: đạm, tinh bột, chất béo. Nếu chúng ta không ăn hoặc ăn ít tinh bột thì năng lượng chủ yếu sẽ đến từ chất đạm, chất béo.
"Có 1 điều cần biết là cơ thể chúng ta không có kho dự trữ chất đạm. Vì vậy hễ ăn thừa nhu cầu là phải mang ra bỏ và chuyển hóa nó khá công phu. Điều này có thể tạo ra các sản phẩm gây hại cho cơ thể nếu như các khâu vận hành quá mức hoặc có rối loạn.
Chất béo cũng tương tự, dù sản phẩm phụ của chất béo không độc bằng đạm, nhưng sự dư thừa chất béo cũng làm cho các vấn đề tim mạch hoặc axit hóa cơ thể nhiều hơn", ThS BS Đặng Ngọc Hùng phân tích.
Theo bác sĩ, trong trường hợp chúng ta không ăn tinh bột, cơ thể sẽ sử dụng lượng đường được dự trữ sẵn từ cơ và gan để đốt tạm thời. Hoặc có thể dùng chất đạm, chất béo để tổng hợp cho ra chất đường.
Vì sao cơ thể lại cần đường? Câu trả lời là hầu hết tất cả cơ quan đều sử dụng đường làm nguyên liệu và có những cơ quan chỉ sử dụng đường mới hoạt động bình thường và trơn tru như não và hồng cầu. Đặc biệt, não tiêu thụ 25% năng lượng từ đường mà chúng ta ăn vào.
"Một điều mà mọi người cũng hay lầm tưởng về tinh bột đó là người tiểu đường nên kiêng tối đa tinh bột. Điều này cũng là hiểu lầm tai hại. Bạn có biết, hiện nay với người bình thường nhu cầu tinh bột khoảng 60-65% tổng năng lượng thì người tiểu đường cũng cần 50-55% năng lượng từ tinh bột.
Với sự chênh lệch này tổng tinh bột mà người tiểu đường ăn vào so với người bình thường chênh lệnh khoảng 10%, tương đương khoảng 1 chén cơm, 1 lát bánh mì hoặc 1 củ khoai trong 1 ngày. Nghĩa là không giảm bao nhiêu so với người khỏe mạnh. Chỉ có điều là những người này nên kiểm soát bằng cách chọn tinh bột có chỉ số đường huyết thấp hơn hoặc cần kiểm soát tải đường huyết là tốt nhất", ThS BS Đặng Ngọc Hùng chia sẻ.
Do đó, vị bác sĩ khuyến cáo dù là người khỏe mạnh hay bị tiểu đường đều không nên bỏ tinh bột. Không nên coi tinh bột là "kẻ thù" mà hãy nhớ rằng đây là dinh dưỡng không thể thiếu và không nên thấp. Thay vì giảm tinh bột từ cơm, bún, khoai, bắp... thì các gia đình nên giảm các loại đường từ nước ngọt, bánh, đường cát, mật ong, mứt... Đặc biệt, nên ưu tiên nguồn tinh bột tự nhiên, nguyên cám và đừng xay xát quá kỹ hay quá trắng.
Nên ăn bao nhiêu cơm mỗi ngày?
Cơm dù tốt đến mấy cũng không nên ăn quá nhiều. Nếu không sẽ khiến lượng đường trong máu cao, gây biến chứng tim mạch như tăng huyết áp, tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim...
Theo TS. BS. Đỗ Thị Phương Hà (Viện Dinh dưỡng Quốc gia), mỗi người trưởng thành khỏe mạnh có mức lao động thể lực trung bình nên ăn trung bình mỗi bữa 2 lưng bát cơm.
Một bí quyết để để ăn cơm lành mạnh đó là ăn rau trước, ăn cơm sau. Chất xơ có trong rau sẽ giúp làm chậm quá trình hấp thu đường vào cơ thể.