Khi nhắc đến hình ảnh quê hương, bạn sẽ nhớ đến loại quả nào đầu tiên? Có phải câu hát "Quê hương là chùm khế ngọt, cho con trèo hái mỗi ngày" bỗng vang vọng trong suy nghĩ của bạn hay không? Khế là một loại trái cây nhiệt đới được biết đến với hình dạng giống ngôi sao, có vị ngọt, hơi chua. Chúng là nguồn giàu chất chống oxy hóa, vitamin, khoáng chất và chất xơ và có thể có lợi cho sức khỏe theo nhiều cách.
Người Việt lâu nay thưởng thức khế theo nhiều cách, ăn tươi, đem kho cá, cắt mỏng rang chung với tép hay đơn giản là cho vào nồi canh chua... Dù ăn theo cách nào thì bạn cũng nhận được những lợi ích dưới đây từ quả khế.
Cung cấp chất chống oxy hóa, chống viêm
Khế chứa nhiều hợp chất thực vật có đặc tính chống oxy hóa và chống viêm mạnh mẽ, chẳng hạn như flavonoid, proanthocyanidin, β-carotene và axit galic.
Tiêu thụ thực phẩm giàu chất chống oxy hóa có thể giúp cải thiện khả năng phòng vệ chống oxy hóa tự nhiên của cơ thể và giảm các dấu hiệu viêm, từ đó có thể cải thiện sức khỏe tổng thể và giảm nguy cơ mắc bệnh.
Một nghiên cứu năm 2016 khảo sát 29 người lớn tuổi cho thấy uống 100g nước ép khế tươi hai lần mỗi ngày sau bữa ăn trong 4 tuần đã giúp giảm đáng kể các dấu hiệu viêm yếu tố hoại tử khối u-alpha (TNF-alpha), interleukin- 23 (IL-23) và oxit nitric (NO) so với mức cơ bản.
Ngoài việc giảm viêm trong cơ thể, tiêu thụ khế có thể giúp tăng cường tình trạng chống oxy hóa của cơ thể. Một nghiên cứu khác năm 2016 trên 27 người lớn tuổi đã chứng minh rằng tiêu thụ 100g nước ép khế tươi hai lần mỗi ngày sau bữa ăn trong 4 tuần giúp cải thiện đáng kể tình trạng chống oxy hóa so với ban đầu, bao gồm tăng tổng khả năng chống oxy hóa, tăng mức độ chất dinh dưỡng chống oxy hóa (vitamin A và vitamin C), đồng thời giảm mức độ các dấu hiệu căng thẳng oxy hóa bao gồm malondialdehyd.
Tăng cường khả năng phòng vệ chống oxy hóa của cơ thể và giảm các dấu hiệu viêm và stress oxy hóa có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến tổn thương oxy hóa, chẳng hạn như bệnh tim và bệnh thoái hóa thần kinh.
Giàu vitamin C
Vitamin C là một chất dinh dưỡng có đặc tính chống oxy hóa mạnh mẽ, nghĩa là nó giúp bảo vệ chống lại tổn thương tế bào. Nghiên cứu cho thấy chế độ ăn giàu vitamin C có thể giúp bảo vệ chống lại một số tình trạng sức khỏe, bao gồm bệnh tim và một số loại ung thư.
Một đánh giá chung năm 2022 bao gồm 57 phân tích tổng hợp cho thấy việc tiêu thụ vitamin C có liên quan đến tỷ lệ mắc nhiều bệnh ung thư thấp hơn, bao gồm ung thư bàng quang, vú, thực quản, dạ dày, phổi, tuyến tụy và tuyến tiền liệt. Các nhà nghiên cứu lưu ý rằng vitamin C có thể bảo vệ chống lại bệnh ung thư bằng cách giảm tổn thương oxy hóa cho tế bào và bảo vệ các mô khỏi các chất gây ung thư.
Dựa trên nghiên cứu, các nhà khoa học đề nghị mọi người nên bổ sung ít nhất 200mg vitamin C mỗi ngày để giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính, như ung thư và tăng cường sức khỏe tổng thể. Một quả khế lớn nặng 124g cung cấp 42,7mg vitamin C, chiếm 24% trong mức khuyến nghị của chuyên gia.
Có lợi cho sức khỏe tim mạch và tiêu hóa
Khế là nguồn cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ dồi dào, tất cả đều có lợi cho sức khỏe và chức năng của tim và hệ tiêu hóa. Một quả khế lớn chứa 3,5g chất xơ, rất quan trọng cho sức khỏe tiêu hóa. Chất xơ bổ sung số lượng lớn vào phân và giúp thúc đẩy nhu động ruột thoải mái và đều đặn. Chất xơ cũng đóng vai trò là nhiên liệu cho các vi khuẩn có lợi cư trú trong đường ruột, giúp thúc đẩy hệ vi sinh vật cân bằng và niêm mạc ruột khỏe mạnh.
Ngoài ra, tuân theo chế độ ăn giàu chất xơ có thể giúp bảo vệ chống lại các tình trạng tiêu hóa, chẳng hạn như ung thư ruột kết và bệnh viêm ruột (IBD). Ăn thực phẩm giàu chất xơ cũng rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe tim mạch vì chất xơ giúp giảm lipid máu, huyết áp và lượng đường trong máu, tất cả đều có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim.
Ngoài chất xơ, khế còn cung cấp chất dinh dưỡng và chất phytochemical giúp bảo vệ khỏi bệnh tim, bao gồm vitamin C và chất chống oxy hóa flavonoid. Các nghiên cứu cho thấy rằng việc tăng lượng chất chống oxy hóa flavonoid trong chế độ ăn uống của bạn, chẳng hạn như chất có trong khế, có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch vành, loại bệnh tim phổ biến nhất trên toàn thế giới.
Lưu ý khi ăn khế
Giống như hầu hết các loại trái cây tươi, khế an toàn khi thưởng thức ở mức độ vừa phải. Tuy nhiên, một số người nên tránh tiêu thụ một lượng lớn khế hoặc nước ép khế.
Khế có chứa oxalate, là hợp chất tự nhiên được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm thực vật. Mặc dù một lượng nhỏ oxalate không gây hại cho sức khỏe nhưng tiêu thụ lượng lớn có thể ức chế sự hấp thụ chất dinh dưỡng và gây hại cho thận. Ăn một lượng lớn oxalate có thể khiến tinh thể canxi oxalate lắng đọng trong ống thận, dẫn đến tổn thương thận và thậm chí là suy thận.
Ăn quá nhiều khế hoặc nước ép khế có thể gây ngộ độc khế, biểu hiện bằng các triệu chứng như buồn nôn, nôn và khó chịu ở bụng. Những triệu chứng này có thể kéo theo việc đi tiểu ít, đó là dấu hiệu của tổn thương thận.
Vì khế có chứa oxalate có thể gây hại cho sức khỏe khi tiêu thụ với số lượng lớn, điều quan trọng là phải thưởng thức khế một cách điều độ và tránh uống một lượng lớn nước ép khế tự làm.
Nguồn và ảnh: Health