Một miếng vonfram được khai thác tại mỏ Sangdong của Hàn Quốc. Ảnh: Reuters
Từng miếng vonfram xanh lấp lánh trên tường của những hầm mỏ bỏ hoang ở một thị trấn đang ngày càng phát triển, có thể là chất xúc tác giúp Hàn Quốc phá bỏ thế thống trị của Trung Quốc trong lĩnh vực khai thác kim loại quan trọng này; đồng thời giúp loại bỏ cả nguy cơ Bắc Kinh đưa ra yêu sách đối với nguyên liệu thô trong tương lai.
Vũ khí và tài sản chiến lược
Mỏ ở Sangdong - cách Seoul 180 km về phía đông nam - đang được "đưa về từ cõi chết" để chiết xuất vonfram - kim loại quý hiếm rất có giá trị trong thời đại kỹ thuật số, được sử dụng trong điện thoại, vi xử lý, xe điện và tên lửa...
"Tại sao lại mở cửa trở lại sau 30 năm? Bởi vì điều đó đồng nghĩa với việc có chủ quyền đối với tài nguyên thiên nhiên", Lee Dong-seob - Phó Chủ tịch Tập đoàn Almonty Korea Tungsten, chủ sở hữu khu mỏ Sangdong - cho biết.
"Tài nguyên đã trở thành vũ khí và tài sản chiến lược", ông Lee nhấn mạnh thêm.
Theo Reuters, Sangdong là một trong ít nhất 30 mỏ khoáng sản hoặc nhà máy xử lý khoáng sản quan trọng trên toàn cầu đã được đưa vào hoạt động hoặc mở cửa trở lại bên ngoài Trung Quốc trong 4 năm qua. Những dự án này bao gồm: dự án phát triển lithium ở Australia, đất hiếm ở Mỹ và vonfram ở Anh.
Bên trong khu mỏ Sangdong.
Quy mô của các dự án này thể hiện áp lực mà các quốc gia trên thế giới cảm thấy trong việc đảm bảo nguồn cung cấp các kim loại quan trọng cho quá trình chuyển đổi năng lượng xanh.
Hồi năm ngoái, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho biết, nhu cầu tổng thể đối với các loại khoáng sản quý hiếm như vậy dự kiến sẽ tăng gấp 4 lần vào năm 2040. Đối với những kim loại được sử dụng trong xe điện và pin, nhu cầu dự kiến sẽ tăng gấp 30 lần.
Nhiều quốc gia coi khoáng sản của họ là vấn đề an ninh quốc gia vì Trung Quốc đang kiểm soát việc khai thác, chế biến hoặc tinh chế nhiều loại tài nguyên này.
Theo một nghiên cứu của Cơ quan Khảo sát địa chất Trung Quốc vào năm 2019, cường quốc châu Á này là nhà cung cấp khoáng sản quan trọng lớn nhất cho Mỹ và châu Âu. Trong số 35 loại khoáng vật mà Mỹ đã xếp vào loại nguy cấp, có 13 loại mà Trung Quốc là nhà cung cấp lớn nhất, bao gồm cả đất hiếm - nhân tố cần thiết cho công nghệ năng lượng sạch.
Theo nghiên cứu trên, Trung Quốc cũng là nhà cung cấp lớn nhất về 21 loại khoáng sản quan trọng cho Liên minh châu Âu (EU), chẳng hạn như antimon được sử dụng trong pin.
Julian Kettle - Phó Chủ tịch cấp cao về kim loại và khai thác của Công ty tư vấn Wood MacKenzie ví von: "Trong nhà hàng nguyên liệu thô quan trọng, Trung Quốc đang ngồi ăn tráng miệng, còn phần còn lại của thế giới đang ngồi trên taxi đọc thực đơn".
Nhu cầu đặc biệt cao tại Hàn Quốc - quê hương của các nhà sản xuất chip lớn như Samsung Electronics. Hàn Quốc cũng là nước tiêu thụ vonfram nhiều nhất thế giới tính trên đầu người. 95% vonfram nhập khẩu của Hàn Quốc đến từ Trung Quốc.
Theo CRU Group - công ty phân tích dữ liệu hàng hóa có trụ sở tại London, Trung Quốc kiểm soát hơn 80% nguồn cung vonfram toàn cầu.
"Cần phải có kế hoạch B từ bây giờ"
Theo chủ sở hữu mỏ ở Sangdong - một thị trấn nhộn nhịp từng có 30.000 cư dân nhưng hiện chỉ có 1.000 người, đây là một trong những mỏ vonfram lớn nhất thế giới và khi khai trương vào năm tới có thể sản xuất 10% nguồn cung vonfram toàn cầu.
Lewis Black - Giám đốc điều hành của Almonty Industries, công ty mẹ của Almonty Hàn Quốc - cho biết, họ có kế hoạch cung cấp khoảng một nửa sản lượng cho thị trường nội địa Hàn Quốc như một sự thay thế cho nguồn cung từ Trung Quốc.
"Mua từ Trung Quốc rất dễ và Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Hàn Quốc. Nhưng Seoul biết đang phụ thuộc quá mức vào Trung Quốc, nên cần phải có kế hoạch B từ bây giờ", ông Black nói với Reuters.
Mỏ Sangdong được phát hiện vào năm 1916 trong thời kỳ là thuộc địa của Nhật Bản, từng là trụ cột của nền kinh tế Hàn Quốc, chiếm 70% kim ngạch xuất khẩu của nước này trong những năm 1960. Mỏ này đã bị đóng cửa vào năm 1994 do nguồn cung cấp khoáng sản từ Trung Quốc rẻ hơn, khiến việc khai thác mỏ không khả thi về mặt thương mại.
Tuy nhiên, tập đoàn Almonty đang đánh cược rằng, nhu cầu và giá vonfram sẽ tiếp tục tăng do tác động từ cuộc cách mạng số và cách mạng xanh, cũng như từ mong muốn đa dạng hóa nguồn cung của các nước.
Mỏ Sangdong đang được hiện đại hóa, với những đường hầm lớn được đào dưới lòng đất, trong khi nhà máy nghiền vonfram cũng đã bắt đầu hoạt động.
Kang Dong-hoon - một người quản lý ở Sangdong - nói: "Chúng ta nên tiếp tục vận hành mỏ này để công nghệ mới có thể được chuyển giao cho các thế hệ tiếp theo. Chúng ta đã mất hút trong ngành công nghiệp khai thác trong 30 năm. Nếu chúng ta đánh mất cơ hội này, thì sẽ không còn nữa".
Almonty đã ký thỏa thuận kéo dài 15 năm để bán vonfram cho Global Tungsten & Powders - có trụ sở tại Pennsylvania (Mỹ). Đây là nhà cung cấp chuyên phục vụ quân đội Mỹ để dùng trong đầu đạn pháo, rocket và ăng-ten vệ tinh.
Vẫn còn nhiều thách thức
Tuy nhiên, không có gì đảm bảo thành công lâu dài cho tập đoàn Almonty, đang có kế hoạch đầu tư khoảng 100 triệu USD vào dự án tại mỏ Sangdong. Dự án này vẫn có thể sẽ gặp nhiều khó khăn khi cạnh tranh với Trung Quốc.
Một số chuyên gia trong ngành cũng lo ngại, các nước phát triển sẽ không thực hiện cam kết đa dạng hóa chuỗi cung ứng đối với các loại khoáng vật quan trọng.
Seoul đã thành lập lực lượng đặc nhiệm các hạng mục chính về an ninh kinh tế sau cuộc khủng hoảng nguồn cung vào tháng 11/2021.
Thời điểm đó, Bắc Kinh đã siết chặt xuất khẩu dung dịch ure, gây ra cơn khủng hoảng nguồn cung tại Hàn Quốc. Gần 97% ure của của Hàn Quốc đến từ Trung Quốc nên tình trạng thiếu hụt khiến người dân đổ xô đến các trạm nạp ure.
Nhưng Hàn Quốc không đơn độc. Mỹ, EU và Nhật Bản đều đã đưa ra hoặc cập nhật các chiến lược cung cấp khoáng vật quan trọng của quốc gia trong 2 năm qua, đặt ra các kế hoạch đầu tư vào các nguồn cung ứng đa dạng hơn để giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc.