En no Gyoja sống vào khoảng thế kỷ thứ 7, ông là người đã đem lại nhiều nét mới trong tín ngưỡng Phật giáo tại Nhật Bản. Một trong số đó là tín ngưỡng sơn nhạc, tu hành trên núi của phái Shugendou do En no Gyoja sáng lập. Tuy nhiên, ông lại nổi tiếng phần nhiều nhờ vào những giai thoại khá thú vị, từ việc ra đời kỳ lạ đến cãi nhau tay đôi với thần linh.
Sinh ra đã dị thường, suýt thì bị ném vào rừng
Chuyện kể rằng mẹ của En no Gyoja nằm mơ thấy những bàn thờ Phật bằng vàng rơi từ trên trời xuống và chui vào miệng bà, sau đó bà biết mình có thai. Khi mới chào đời En no Gyoja không hề dễ thương mà lại có phần đáng sợ, người mẹ hoảng hốt nên đã ném đứa con đỏ hỏn vào rừng. Nhưng sau đó bà lại thấy đứa bé được thú rừng và chim muông bảo vệ, dù mưa gió cũng không ướt người nên lại đổi ý đưa con về nhà.
Từ khi còn nhỏ, En no Gyoja đã đọc thông viết thạo chữ Phạn, dù xung quanh ông không ai biết tiếng Phạn. Đây được cho là điểm dị thường. Đến năm 22 tuổi, En no Gyoja đã giác ngộ, ông thường chạy vào trong núi, ngồi dưới thác nước.
Nhận quỷ làm đệ tử
Thuở đó, trên núi có một đôi vợ chồng quỷ chuyên ăn thịt người, đã sát hại vô số mạng. En no Gyoja bèn dùng chú thuật giấu con của quỷ. Hai vợ chồng quỷ hốt hoảng đi tìm con, nhưng lục tung ngọn núi vẫn không thấy đứa bé đâu. Sau đó, En no Gyoja thương lượng với chúng, hứa sẽ trả con nếu chúng ngừng hại người và chuyển sang ăn hạt dẻ.
Hai vợ chồng quỷ vội vàng đồng ý, sau khi chúng được trả lại con và ăn hạt dẻ, cả hai biến thành người và nhận làm đệ tử của En no Gyoja. Câu chuyện này được cho là có liên quan đến anime Kimetsu no Yaiba.
Cãi nhau với thần
En no Gyoja tu luyện trên núi. Một lần ông tập hợp các vị thần lại để xây cầu nối giữa hai ngọn núi ở Yoshino, tỉnh Nara. Nhưng trong số đó, có vị thần tên Nhất Ngôn Chủ Thần (Hitokotonushi no Kami) lại từ chối làm theo lệnh vì sợ sẽ lộ bộ dạng xấu xí vào ban ngày. En no Gyoja quá tức giân, bèn làm phép đẩy thần xuống thung lũng.
Để trả đũa, vị thần liền lan truyền tin đồn cho con người rằng En no Gyoja đang tập hợp lực lượng để nổi dậy chống lại triều đình. Quân lính tức thì ập đến nhưng En no Gyoja lại trốn thoát lên trời. Cuối cùng, họ dùng mẹ của En no Gyoja để ép ông đầu hàng.
Triều đình giam En no Gyoja trên đảo Izu. Vào thời điểm đó, Nhật Bản thường xuyên gặp những hiện tượng thời tiết lạ thường. Hoàng đế liền nằm mơ thấy lời báo mộng rằng đấy là hình phạt cho việc đắc tội thánh nhân. Qúa hoảng sợ, triều đình đành thả En no Gyoja về, nhưng ông và mẹ ông lại biến mất mà không để lại dấu vết gì.