Gần đây, nhiều người không còn xa lạ với các cụm từ như "thụ tinh nhân tạo" hay "thụ tinh ống nghiệm"... sau khi hàng loạt người nổi tiếng thông báo họ đang sử dụng các phương pháp này trên hành trình "tìm con" cùa mình.
Thực chất, "thụ tinh nhân tạo" hay "thụ tinh ống nghiệm" là 2 trong số nhiều những phương pháp hỗ trợ sinh sản được nhiều người lựa chọn khi một trong hai người hoặc cả 2 vợ chồng gặp phải tình trạng vô sinh, hiếm muộn. Tình trạng này đang có xu hướng phát triển như thế nào?
Để trả lời cho câu hỏi này, chúng ta hãy cùng nghe những chia sẻ của BS Nguyễn Hồng Hạnh, BS Vũ Viết Hoàng và BS Lê Duy Thảo đến từ Trung tâm Hỗ trợ sinh sản IVF Hồng Ngọc.
Trong những năm gần đây, chúng ta ngày càng nhắc đến nhiều hơn tình trạng vô sinh, hiếm muộn. Vậy bác sĩ có thể đưa ra một con số hoặc nhận định cụ thể về tình trạng vô sinh hiếm muộn ở Việt Nam?
BS Hạnh: Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ở Việt Nam nói riêng và trên thế giới nói chung tỉ lệ vô sinh hiếm muộn đang ngày một gia tăng. Việt Nam là một trong những quốc gia có tỉ lệ vô sinh cao trên thế giới. Thống kê của Bộ Y tế nước ta cho thấy, mỗi năm có khoảng 1 triệu cặp vô sinh hiếm muộn, tỉ lệ khoảng 7,7%. Trong đó, các cặp vợ chồng ở độ tuổi dưới 30 chiếm tỉ lệ 50%.
Đặc biệt tỉ lệ vô sinh thứ phát (vô sinh sau ít nhất một lần có thai) đang gia tăng đến 15-20% sau mỗi năm và chiếm hơn 50% các cặp vợ chồng vô sinh. Tỉ lệ vô sinh do nam giới là 40%, do nữ giới là 40%, 10% do cả 2 vợ chồng và 10% không rõ nguyên nhân.
Và tại Trung tâm IVF Hồng Ngọc, chúng tôi cũng nhận thấy rằng qua từng năm, số lượng bệnh nhân đến khám vô sinh hiếm muộn ngày càng tăng. Nếu như cách đây 5 năm, mỗi ngày Trung tâm chỉ đón tiếp 2 đến 3 ca vô sinh, hiếm muộn thì đến nay con số đã tăng lên gấp 10 lần.
Có những trường hợp cả vợ và chồng đều rất trẻ nhưng đã gặp phải các vấn đề sức khỏe gây ra tình trạng vô sinh, hiếm muộn. Cách đây khoảng 2 năm, tôi có khám cho cặp vợ chồng bệnh nhân chồng 30 tuổi, vợ 25 tuổi kết hôn được 2 năm mà chưa có thai lần nào. Khi đến thăm khám, hỏi bệnh và làm một số xét nghiệm cần thiết thì biết được chồng tinh trùng yếu dị dạng và người vợ suy buồng trứng sớm. Trước tình trạng như vậy, bác sĩ đã cho 2 vợ chồng dùng thuốc để cải thiện chất lượng trứng và tinh trùng kết hợp điều chỉnh lối sống chế độ ăn uống sinh hoạt.
Sau 1 tháng quay lại làm thụ tinh ống nghiệm. Số lượng trứng thu được chỉ có 3 trứng nhưng may mắn thu được 2 phôi tốt ngày 5. Lần đầu chuyển phôi, thử thai đã lên 2 vạch sau đó ra máu, thai dừng phát triển tại đó. Đến lần thứ 2 chuyển phôi thai mới phát triển bình thường và hiện đã sinh em bé khỏe mạnh.
Thói quen sinh hoạt, lối sống đóng một vai trò quan trọng trong việc làm tăng nguy cơ gặp phải tình trạng vô sinh, hiếm muộn?
BS Hạnh: Xu hướng vô sinh, hiếm muộn gia tăng bắt nguồn từ nhiều yếu tố. Cuộc sống hiện đại đối mặt nhiều áp lực, căng thẳng trong công việc và cuộc sống cá nhân, môi trường sống ô nhiễm, tiếp xúc nhiều với hóa chất...
Đặc biệt là các thói quen xấu trong sinh hoạt hàng ngày, từ ăn uống, vệ sinh cá nhân cho đến đời sống tình dục cũng có ảnh hưởng không nhỏ đến việc làm tăng nguy cơ gặp phải tình trạng vô sinh, hiếm muộn.
BS Hoàng: Có thể kể đến các thói quen thường gặp dễ gây vô sinh, hiếm muộn như thường xuyên căng thẳng; ăn uống không kiểm soát, cơ thể dư thừa năng lượng; sử dụng chất kích thích; thường xuyên thức khuya; giảm cân quá nhanh; tập thể dục quá sức; vệ sinh vùng kín không sạch sẽ; mặc quần, đồ lót quá chật...
Qua những thông tin kể trên thì chúng ta có thể dễ dàng nhận ra hầu như chúng đều là những thói quen xấu của đại đa số các bạn trẻ ngày nay. Cuộc sống hối hả, bận rộn với nhiều khao khát, ước mơ và cả những ham muốn vật chất hào nhoáng bên ngoài khiến giới trẻ ít quan tâm hay không có thời gian để quan tâm đến sức khỏe của bản thân.
Rồi sự thay đổi về nhận thức, về thế giới quan, cách sống mà các vấn đề liên quan đến tình dục thì người trẻ ngày nay cũng thoáng hơn xưa rất nhiều. Đi kèm với các cuộc tình, mối quan hệ chớp nhoáng là các bệnh lý lây lan qua đường tình dục, các bệnh lý viêm nhiễm nam/phụ khoa cũng ngày càng gia tăng. Từ đó góp phần làm trẻ hóa dần độ tuổi bị vô sinh, hiếm muộn.
Khi nào thì chúng ta nên nghi ngờ và cần đi khám vô sinh, hiếm muộn, thưa bác sĩ?
BS Thảo: Theo WHO, vô sinh hiếm muộn được định nghĩa là tình trạng một cặp đôi trong độ tuổi sinh sản có quan hệ tình dục đều đặn trong 1 khoảng thời gian mà chưa thể có bầu. Khoảng thời gian này có liên quan nhiều đến độ tuổi của người vợ, cụ thể với những trường hợp dưới 35 tuổi thì khoảng thời gian này là 12 tháng và trên 35 tuổi là 6 tháng.
Từ định nghĩa chúng ta có thể thấy hiếm muộn muốn đánh giá chính xác thì cần phải đánh giá 2 vợ chồng dưới 1 chỉnh thể thống nhất mà không nên xem xét quá riêng biệt. Tuy nhiên có những triệu chứng bất thường ở cả hai giới dễ dàng nhận biết và có thể gợi ý đến tình trạng hiếm muộn trong tương lai mà nên đi thăm khám và điều trị sớm.
Các dấu hiệu bất thường ở nam giới bao gồm:
- Các giải phẫu bất thường có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản như lỗ tiểu lệch thấp, cong dương vật...
- Bất thường về chức năng tinh dục liên quan khá mật thiết như xuất tinh quá sớm, rối loạn cương dương nặng, giao hợp không xuất tinh hay xuất tinh ngược…
- Các bất thường về nội tiết gây phiền muộn lo âu, cơ thể mệt mỏi, suy giảm nhận thức, trí nhớ kém, rối loạn cương dương, tóc rụng giảm ham muốn, tăng cân đột ngột…
- Một số bất thường về tinh dịch như tinh trùng vón cục hoặc quá đặc, quá loãng ít, không có độ nhớt và dính đặc trưng, màu sắc tinh dịch bất thường...
- Đau vùng bìu.
Các dấu hiệu bất thường ở nữ giới bao gồm:
- Rối loạn chu kỳ kinh nguyệt: rối loạn rụng trứng và với những chu kỳ dưới 21 ngày hoặc trên 35 ngày, kinh ra ít trong thiểu năng buồng trứng, kinh ra nhiều kéo dài trong xơ tử cung, đau khi ra kinh trong lạc nội mạc tử cung...
- Triệu chứng rối loạn nội tiết: kinh nguyệt không đều, béo phì, nhiều mụn, rậm lông…
- Triệu chứng viêm nhiễm: khí hư ra nhiều có mùi kèm ngứa rát, rong kinh kéo dài...
- Sảy thai liên tiếp: có ít nhất từ 2 lần liên tiếp sảy thai trở lên.
Một số đối tượng nguy cơ cao ở cả nam và nữ nên thăm khám sớm là người mắc bệnh lý béo phì, mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục, người sử dụng thuốc lá, rượu bia, chất kích thích trong thời gian dài, người tiếp xúc với hóa chất độc hại.
Vậy bác sĩ có lời khuyên nào để mọi người có thể phòng tránh gặp phải tình trạng vô sinh, hiếm muộn hay không?
BS Hoàng: Tình trạng vô sinh hiếm muộn ngày càng gia tăng, trẻ hóa và đây chính là hồi chuông cảnh báo đối với tất cả mọi người, đặc biệt là các bạn trẻ tuổi đang trong độ tuổi sinh sản.
Để hạn chế điều này, mỗi người trong chúng ta cần có một lối sống lành mạnh, khoa học, tránh xa hay không lạm dụng các chất kích thích (rượu bia, thuốc lá, caffeine…), tránh căng thẳng, tránh làm việc trong một môi trường độc hại, tránh tiếp xúc quá nhiều với sóng điện thoại, internet. Nếu có ý định sinh con thì nên đi kiểm tra sức khỏe sinh sản tiền hôn nhân hoặc nếu đang mong con thì nên đi thăm khám tại các trung tâm hỗ trợ sinh sản uy tín càng sớm càng tốt.
BS Thảo: Câu chuyện không chỉ dừng lại ở việc mang thai mà còn làm sao để có một thai kỳ an toàn và em bé sinh ra khỏe mạnh. Do đó, nếu có những bất thường thì bạn nên thăm khám sớm để tìm hướng giải quyết. Tuy nhiên, ngay cả khi cả 2 vợ chồng đều có vẻ khỏe mạnh thì cả hai vẫn nên thăm khám sớm, tốt nhất là khám tiền hôn nhân hoặc ngay khi có ý định mong con.
Quá trình này giúp phát hiện và điều trị sớm (nếu có thể) một số bệnh tật có thể ảnh hưởng đến vấn đề tình dục, mang thai, sinh đẻ cũng như sàng lọc một số bệnh có thể truyền lại cho con cái. Đồng thời mẹ tương lai cũng cần hiểu rõ về tiêm vắc xin cũng như bổ sung khoáng chất, chế độ dinh dưỡng sao cho hợp lý để chuẩn bị điều kiện sức khỏe mang thai và sinh đẻ an toàn. Thông thường quá trình chuẩn bị trước mang thai có thể kéo dài từ 3 đến 6 tháng, vì vậy những cặp đôi nên thăm khám sớm để có thể chủ động về thời điểm mang thai.
Xin cảm ơn các bác sĩ!