Nhân dịp kỉ niệm 20 năm phát triển của TTCK Việt Nam, ông Dominic Scriven, OBE – Chủ tịch Công ty Quản lý Quỹ Dragon Capital đã có những chia sẻ về TTCK Việt Nam và lĩnh vực Quỹ đầu tư chứng khoán.
Tương lai phát triển của thị trường vốn là rất khả quan và có nhiệm vụ lớn
Ông Dominic chia sẻ, Công ty Quản lý quỹ Dragon Capital (DC) được thành lập trước khi TTCK khai trương 6 năm (năm 1994), đã gắn bó cùng TTCK Việt Nam từ những ngày đầu mở cửa. Lúc đó thị trường khá nhỏ chỉ có 2 công ty niêm yết đầu tiên nhưng bây giờ chúng ta đã có hơn 1600 công ty, có một loạt các thị trường phái sinh trái phiếu, cổ phiếu, OTC.
Ông Dominic đánh giá, sự phát triển của TTCK Việt Nam trong 20 năm qua là khá thành công và vai trò của thị trường vốn của Việt Nam được xác định là then chốt cho nền kinh tế, then chốt cho ngành tài chính. "Xuất phát điểm từ số 0 tròn trĩnh, TTCK Việt Nam đã vượt qua bao thăng trầm để có được quy mô như hiện nay, quả là một thành tựu vô cùng to lớn".
Để nói về sự phát triển của TTCK trong thời gian qua, ông Dominic muốn nhắc tới hai khái niệm:
Một là, khái niệm "đi từ số 0 đến số có" là một chuyện vô cùng quan trọng. Việc cho ra đời TTCK đã tạo ra một khái niệm, một phạm trù mà trước đây Việt Nam chưa từng có. Tạo ra những cái mà mình chưa có kinh nghiệm là rất khó, dĩ nhiên mình có học hỏi kinh nghiệm của các nước đã có TTCK, nhưng phải triển khai sao cho phù hợp với Việt Nam. Việc đi từ số 0 đến 1 có thể được gọi là việc tạo ra "sự sống" với các khái niệm về TTCK.
Hai là, khi đã tạo ra được "sự sống" cho TTCK thì chúng ta phải có trách nhiệm nuôi dưỡng và phát triển "sự sống" này. Phải có những khái niệm về xây dựng và phát triển TTCK, tăng quy mô, tăng chiều rộng, chiều sâu, phát triển về quy mô hoạt động, về vai trò của TTCK…
Như vậy, trải qua 20 năm hình thành và phát triển, có thể thấy TTCK Việt Nam năm nào cũng phát triển ấn tượng hơn năm trước và những người đặt nền móng cho TTCK, những người "lái tàu" cho thị trường hoàn toàn có thể tự hào về điều này.
Như chúng ta đã biết, trong nền tài chính của Việt Nam, hệ thống ngân hàng là lâu đời nhất, "chuyên dùng" nhất và được biết đến nhiều nhất. Bên cạnh đó thì có thị trường vốn. Nếu so sánh thị trường vốn trong đó có thị trường cổ phiếu, trái phiếu… theo đánh giá của ông Dominic, quy mô của thị trường vốn không thấp hơn nhiều so với thị trường ngân hàng.
"Về quy mô thì trong 20 năm qua, thị trường vốn đã phát triển ngang bằng với quy mô của thị trường ngân hàng. Cho nên vào thời điểm hiện nay, chúng ta không thể nói thị trường vốn là mới, là nhỏ và có lẽ đúng như thế, Thủ tướng Chính phủ đã có chủ trương về nhu cầu tài trợ và phát triển trung và dài hạn của Nhà nước, của ngân sách, của các doanh nghiệp là phải tiếp cận tới thị trường vốn chứ không phải là một thị trường nào khác. Vì vậy, vai trò, tiềm năng và tương lai phát triển của thị trường vốn là rất khả quan và có nhiệm vụ lớn. Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội và cũng là vinh dự của thị trường vốn Việt Nam", ông Dominic nhận định.
Ông Dominic Scriven, OBE – Chủ tịch Công ty Quản lý Quỹ Dragon Capital
Quy mô của các công ty quản lý quỹ chưa phù hợp với yêu cầu
Đối với sự phát triển của ngành Quỹ, thì quỹ đầu tư là một trong những chủ thế bắt đầu hoạt động trên TTCK từ thời kỳ đầu, là một trong những thành viên của thị trường gồm có doanh nghiệp niêm yết, phát hành trái phiếu, cổ phiếu, công ty chứng khoán (CTCK), công ty quản lý quỹ (CTQLQ), có các Sở Giao dịch Chứng khoán, các cơ quan, doanh nghiệp khác, ngân hàng giám sát lưu ký… tất cả đều đã có mặt ngay từ thời kỳ đầu và cùng phát triển cho đến ngày hôm nay.
Tuy nhiên, như chúng ta đã biết, có lúc các chủ thể này phát triển hơi quá mức, chẳng hạn như số lượng CTCK vượt quá 100 công ty, CTQLQ vượt quá 50 công ty. Qua các giai đoạn phát triển rồi thực hiện tái cấu trúc, một số thành viên thị trường yếu kém đã bị loại hoặc tự đào thải, trong khi đó một số thành viên thị trường khác ngày càng phát triển mạnh hơn, như hiện có khoảng 10 CTCK được coi là lớn mạnh trên thị trường, một số CTQLQ và vài ba ngân hàng lưu ký tương đối mạnh.
Theo ông Dominic, quy mô của các CTQLQ nói chung chưa phù hợp với yêu cầu. Hay nói cách khác là nhìn vào hoạt động giao dịch chứng khoán hàng ngày, chẳng hạn như trên thị trường trái phiếu thì ngân hàng thương mại vẫn là thành phần tham gia chính, chiếm phần lớn giao dịch và vai trò của các quỹ hầu như là không có. Hay như đối với hoạt động giao dịch cổ phiếu, các thành phần tham gia đầu tư kinh doanh chính gồm có chủ doanh nghiệp, nhà đầu tư nước ngoài, nhà đầu tư Việt Nam mà chủ yếu là nhà đầu tư cá nhân (có cả cá nhân lớn) và thành phần này dựa nhiều vào tín dụng cầm cố. Còn các nhà đầu tư nước ngoài chiếm một phần nhất định nhưng chưa được lớn lắm vì nhiều lý do, và chúng ta cũng thấy vai trò của các quỹ trong hoạt động giao dịch chứng khoán hàng ngày là không nhiều.
Nếu muốn có một thị trường đủ các đối tượng tham gia, đặc biệt có những dạng nhà đầu tư chuyên nghiệp, có chuyên môn, có quy mô thì không thể không có các CTQLQ. Đây là các CTQLQ của Việt Nam, ở trong nước chứ không phải ở nước ngoài.
Những điều trên cho thấy, trong thời gian qua, ngành Quản lý quỹ cũng phát triển khá, không chậm, nhưng để phát triển nhanh hơn nữa còn là một chặng đường rất dài nằm ở phía trước và còn khá nhiều việc phải làm để các quỹ có thể tạo được nguồn vốn tin cậy, các hành động với trách nhiệm của cổ đông chuyên nghiệp để tăng tính quản trị.
Trên chặng đường sắp tới, để tiếp tục thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư đối với công ty quản lý quỹ là một vấn đề cần tiếp tục quan tâm. Các CTQLQ cũng đã làm việc, nghiên cứu rất nhiều với các nhà hoạch định chính sách, các chuyên gia và các cán bộ của UBCKNN là phải làm sao để các CTQLQ cũng là một phần trong kế hoạch của các nhà đầu tư.
Để người dân gửi tiền tham gia đầu tư chứng khoán: Mấu chốt phải có tính thuyết phục
Quay lại khái niệm từ "số 0 đến có" với quỹ bởi vì khái niệm mà người dân, nhà đầu tư lấy tiền của họ gửi đến một công ty để tham gia hoạt động đầu tư chứng khoán thì có nhiều vấn đề mà người dân và nhà đầu tư cá nhân rất lo lắng. Mấu chốt là phải có tính thuyết phục. Theo ông Dominic, có hai nguyên nhân chính là khách quan và chủ quan.
Về nguyên nhân khách quan, một nền kinh tế phải có một mức phát triển nhất định thì người dân mới có nhu cầu để đầu tư vào các công cụ tài chính. Còn nếu mức phát triển vẫn thấp thì người dân chưa có nhu cầu trên vì họ còn phải lo cho những nhu cầu cấp bách hơn như ăn uống, nhà cửa… Vì vậy, thực tế là mức thu nhập trung bình của một người Việt Nam ở các địa phương khác nhau, do đó nền kinh tế cần phải phát triển đến một mức nào đó để họ thấy là tiền gửi ngân hàng là đủ, nhà ở đủ… và tiền dư thừa phải đầu tư vào các công cụ tài chính khác.
Nguyên nhân chủ quan là một trong những thành viên tham gia trực tiếp trên TTCK, các CTQLQ có nhiệm vụ chào bán những sản phẩm phù hợp với nhu cầu của nhà đầu tư với các loại phí hợp lý. Đặc biệt, các CTQLQ cần phải tạo được một bề dày kinh nghiệm, sự chuyên nghiệp và uy tín trong giới đầu tư. Điều này là không dễ.
Ví dụ như có một nhà đầu tư hỏi các CTQLQ là đầu tư vào chứng khoán có được bảo toàn vốn và sinh lãi như ngân hàng không? Nhưng như chúng ta đã biết, đầu tư vào chứng khoán không đảm bảo an toàn vốn và như vậy khi nhà đầu tư nhìn vào TTCK, họ thấy họ phải tự chịu trách nhiệm về hoạt động đầu tư của mình, nhưng đồng thời TTCK lại có khả năng phát triển vốn cho chính bản thân họ. Vậy, làm sao để nhà đầu tư hiểu được điều đó? Đây là một vấn đề thách thức làm sao để giúp nhà đầu tư hiểu và nâng cao nhận thức phải tự chịu trách nhiệm trong các hoạt động đầu tư của họ.
Ngoài ra, nội tại các quỹ cũng phải mạnh dạn trao đổi, giải thích, giải trình, thuyết phục, thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư để họ thấy đầu tư là phải xứng đáng. Đây là chuyện các quỹ phải làm. Hiện nay, một số CTQLQ đã rất nỗ lực để làm được điều này, một số còn gặp khó khăn nhưng có sự cạnh tranh như vậy là để cùng nhau xây dựng nên một thị trường phát triển.
Cuối cùng, để nhận định về thị trường trời gian tới, ông Dominic kết luận, "bên cạnh sự nỗ lực của các CTQLQ, Quỹ đầu tư, với Luật Chứng khoán mới vừa được ban hành và có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2021, tôi và những người quan tâm tới lĩnh vực này mong cơ quan quản lý sớm ban hành những Nghị định, Thông tư hướng dẫn để Luật sớm đi vào hoạt động. Đây là điều quan trọng nhất, còn những việc khác thì việc gì tới sẽ tới.
Dragon Capital có điều kiện để tham gia, gắn bó với sự lớn lên của TTCK Việt Nam. Vì vậy, trong 20 năm qua, khi TTCK giảm thì chúng tôi cũng buồn và gánh chịu rủi ro, nhưng khi TTCK tăng trưởng thì cũng vui và phấn khởi. Vui mừng hơn nữa là trong chặng đường phát triển của TTCK Việt Nam tuy mới được 20 năm là khoảng thời gian khá ngắn (trên thế giới có những TTCK có bề dày lịch sử phát triển 300 năm) nhưng chặng đường phát triển đầu tiên là khá vững chắc. Tôi hy vọng, với sự phát triển bền vững, TTCK Việt Nam sẽ thu hút nhiều nhà đầu tư nước ngoài hơn nhà đầu tư trong nước bởi đây là nơi xứng đáng để các nhà đầu tư ngoại đổ vốn vào đầu tư"./.