Mẹ bé K. (6 tuổi, ngụ tỉnh Tây Ninh) cho biết từ ngày 29/3 sau khi đi học về, bé có triệu chứng sốt cao, uống thuốc nhưng không hạ kèm nổi ban ửng đỏ toàn thân. Đến sáng 30/3, gia đình cho bé nhập viện trong tình trạng sốt cao, nổi ban xung huyết vùng cánh tay hai bên, lưng, bụng, xuất huyết dưới da kèm theo viêm họng.
Tại Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (TP.HCM), bé K. được xác định sốc nhiễm trùng, nhiễm khuẩn huyết do vi khuẩn não mô cầu nhóm B. Sau gần 2 tuần điều trị tích cực bằng thở máy, chống sốc, phối hợp nhiều kháng sinh, đến ngày 9/4, bé mới thoát khỏi nguy kịch, cai được máy thở, trước đó bé chưa tiêm vắc-xin não mô cầu.
Các chấm xuất huyết trên da bé gái được chẩn đoán viêm màng não mô cầu. Ảnh: SYT Tây Ninh
Não mô cầu nhóm B - tác nhân phổ biến tấn công não trẻ
Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Phó Chủ tịch Liên chi hội truyền nhiễm TP.HCM cho biết vi khuẩn não mô cầu nhóm B là tác nhân gây bệnh phổ biến tại Việt Nam trong vòng 15 năm qua. Vi khuẩn này gây ra các bệnh cảnh như viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi và để lại nhiều di chứng nặng nề như liệt, điếc, cắt cụt chi, thiểu năng trí tuệ… Đặc biệt, bệnh có thể gây tử vong trong 24 giờ từ khi xuất hiện các triệu chứng ban đầu.
"Trẻ mắc não mô cầu vẫn có thể tử vong trước cả 24 giờ khiến người nhà rất sốc vì buổi sáng trẻ còn đến trường khỏe mạnh nhưng tối đã rơi vào nguy kịch. Chi phí điều trị một ca bệnh do não mô cầu rất tốn kém, có khi lên đến hàng trăm triệu đồng, phải huy động nhiều thiết bị, nhân lực, chưa kể gánh nặng chăm sóc người tàn tật về sau", bác sĩ Khanh cho hay.
Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương thu thập dữ liệu từ ba bệnh viện nhi lớn trên cả nước gồm Nhi đồng 1, Nhi đồng 2, Nhi Trung ương từ năm 2012 cho thấy, hầu hết các trường hợp viêm màng não mô cầu xâm lấn đều do não mô cầu nhóm B gây ra. Riêng tại Bệnh viện Nhi Trung ương ghi nhận 15 trường hợp có biến chứng nặng từ năm 2016-2020 đều do nhóm huyết thanh B.
Các nốt tử ban xuất hiện trên da ở trẻ mắc não mô cầu. Ảnh: raisingtherings
Bên cạnh đó, tỷ lệ người mang vi khuẩn não mô cầu nhóm B nhưng không biểu hiện triệu chứng là một trong những nguồn lây bệnh cũng chiếm tỷ lệ cao, đặc biệt ở nhóm tuổi thanh, thiếu niên. Từ năm 2012-2014, nghiên cứu tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 phát hiện khoảng 25% tân binh ở độ tuổi 18-25 mang vi khuẩn não mô cầu không có triệu chứng, trong đó người mang não mô cầu nhóm B chiếm 53,19%.
Não mô cầu nhóm B đã có vắc-xin phòng sớm từ 2 tháng tuổi
Theo bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC, trẻ em đặc biệt là trẻ ở những tháng đầu đời có nguy cơ mắc não mô cầu nhóm B cao. Bác sĩ Chính dẫn chứng các nghiên cứu được đăng tải trên Thư viện Y khoa quốc gia Mỹ vào tháng 3/2022, bệnh viêm màng não mô cầu ở trẻ dưới 1 tuổi do nhóm huyết thanh B chiếm khoảng 60% trường hợp.
Một nghiên cứu khác được tiến hành tại Ý từ năm 2007-2017 cho thấy 81% trường hợp viêm màng não xảy ra ở trẻ trong năm đầu đời là do nhóm huyết thanh B và hơn một nửa xảy ra ở trẻ 4-8 tháng tuổi. Ở trẻ dưới 1 tuổi, tỷ lệ mắc viêm màng não mô cầu xâm lấn cao gấp 10 lần so với tỷ lệ dân số và nhóm huyết thanh B chiếm 65% số ca mắc
Trẻ tiêm ngừa vắc-xin phòng não mô cầu nhóm B tại VNVC. Ảnh: Tấn Ngọc
Tại Việt Nam, vào năm 2016 và 2022, bệnh viện Nhi đồng 1 và Bệnh nhiệt đới TP.HCM từng ghi nhận 2 ca mắc não mô cầu B ở bé trai 4,5 tháng tuổi (Tiền Giang) và bé gái 5 tháng tuổi (quận 11, TP.HCM) nhập viện trong tình trạng nguy kịch, sốc nhiễm khuẩn huyết, tử ban lan rộng trên da. Sau đó, dù được cứu sống nhưng bé trai phải chịu di chứng cắt cụt chi còn bé gái đã tử vong chỉ sau hơn 8 giờ nhập viện.
Bác sĩ Chính nhấn mạnh việc phòng bệnh viêm màng não mô cầu nhóm B cho trẻ từ sớm là rất quan trọng. Do đó Hệ thống tiêm chủng VNVC cùng hãng vắc-xin và dược phẩm hàng đầu thế giới GSK đã đưa về Việt Nam và triển khai tiêm vắc-xin thế hệ mới phòng viêm màng não mô cầu nhóm B, mang lại cơ hội phòng bệnh sớm cho trẻ từ 2 tháng tuổi và người lớn đến 50 tuổi.
Hiện VNVC là hệ thống tiêm chủng tiên phong tại Việt Nam có đầy đủ cả 3 loại vắc-xin phòng tất cả các nhóm huyết thanh não mô cầu nguy hiểm, kịp thời đáp ứng nhu cầu tiêm vắc-xin phòng bệnh cho trẻ em và người lớn từ 2 tháng đến 55 tuổi gồm: vắc-xin phòng não mô cầu nhóm B thế hệ mới (Bexsero - Ý); vắc-xin phòng ngừa não mô cầu nhóm BC (Mengoc BC – Cuba) và ACYW-135 (Menactra – Mỹ).
Hiện, cả 3 loại vắc-xin này đều được sử dụng rộng rãi ở nhiều quốc gia trên thế giới, nhưng các vắc-xin thế hệ mới như Bexsero hay Menactra được ưu tiên sử dụng để phòng ngừa nhiều hơn các chủng vi khuẩn gây bệnh.
Các vắc-xin não mô cầu không có miễn dịch phòng ngừa chéo nên trẻ em và người lớn cần tiêm sớm và đầy đủ các vắc-xin phòng 5 nhóm huyết thanh A, B, C, Y, W mà không nên trì hoãn hoặc chỉ tiêm 1 loại này mà bỏ qua 1 loại khác.
Trẻ ở độ tuổi thanh thiếu niên tiêm vắc-xin não mô cầu tại VNVC. Ảnh: Tấn Ngọc
Hiện 170 trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc đang áp dụng nhiều chương trình ưu đãi hấp dẫn các dịch vụ tiêm lẻ, tiêm trọn gói vắc-xin não mô cầu, hỗ trợ tiêm vắc-xin trước trả sau không lãi suất hoặc chia nhỏ thanh toán trong nhiều lần, ưu đãi giá lên đến 2 triệu đồng khi tiêm đầy đủ phác đồ với gói vắc-xin phù hợp, không tăng giá khi khan hiếm giúp người dân phòng ngừa đầy đủ trước não mô cầu.
Khách hàng tiêm chủng tại VNVC hoặc người dân có thể tra cứu lịch sử tiêm chủng, tìm hiểu các loại vắc-xin phù hợp và nhiều thông tin quan trọng về tiêm chủng vắc-xin qua Mobile App "VNVC - Trợ lý tiêm chủng" để có được các thông tin khoa học, đầy đủ, không bỏ lỡ lịch tiêm và nhận được nhiều ưu đãi hấp dẫn.