Hình ảnh bên dưới là một ảo giác rất đặc biệt, khi mở rộng toàn màn hình (hoặc bạn có thể xem phiên bản gốc tại đây), hầu hết mọi người sẽ thấy đốm đen ở trung tâm đang nở ra và có cảm giác như mình đang đi vào xuống lỗ đen ấy.
Ảo ảnh khoa học này đã mang đến cho các nhà nghiên cứu cái nhìn sâu sắc hơn về cách thị giác con người hoạt động và nó cho thấy nhận thức của chúng ta về thế giới xung quanh được não bộ định hình như thế nào.
Ảo giác này được tạo ra bởi Akiyoshi Kitaoka, nó là một hình ảnh hoàn toàn tĩnh với các chấm đen nhỏ sắp xếp theo vị trí xung quanh đốm đen lớn ở giữa. Theo nghiên cứu, sự sắp đặt này tạo ra ảo giác chuyển động sai lệch, đồng thời khiến đồng tử của người quan sát mở rộng.
Phản ứng này có thể xảy ra bất kể người quan sát ở đâu, ngay cả khi họ đang nhìn ảo ảnh trong một căn phòng đủ ánh sáng, nơi thông thường không cần điều chỉnh đồng tử.
Các nhà nghiên cứu tin rằng ảo ảnh này chứng minh cách bộ não của chúng ta bù đắp thời gian xử lý cần thiết để nhận thức thế giới xung quanh trong thời gian thực. Dù chúng ta nghĩ rằng bộ não đang xử lý những gì chúng ta nhận thức một cách lập tức, thực sự nó có thể mất khoảng 100 mili giây để hiểu dữ liệu được tạo ra khi ánh sáng truyền vào võng mạc của chúng ta.
Đó là lý do tại sao bộ não của chúng ta cần phát triển các cơ chế bù trừ này và thường xuyên đưa ra dự đoán về những gì chúng ta đang và sẽ nhận thức.
Một hình ảnh khác chứng minh hiện tượng này là ảo ảnh "Asahi" của Akiyoshi Kitaoka. Đây là một ảo ảnh về độ sáng, bộ não của chúng ta cảm nhận màu trắng ở giữa sáng hơn nhiều so với màu trắng xung quanh nó, trong khi thực tế, cả hai đều có cùng giá trị RGB chính xác như nhau và độ sáng của hình ảnh hoàn toàn đồng nhất. Các nhà nghiên cứu cũng đã phát hiện ra rằng đồng tử của người nhìn sẽ co lại khi quan sát ảo ảnh này, ngay cả khi ánh sáng trong môi trường xung quanh họ không thay đổi.
Người ta tin rằng ảo ảnh này gây ra phản ứng vật lý ở đồng tử vì não đang cố gắng bảo vệ võng mạc khỏi ánh sáng chói đột ngột, điều này không chỉ tạm thời ức chế khả năng nhìn của chúng ta mà còn có khả năng làm hỏng võng mạc.
Khu vực trung tâm của ảo giác Asahi không sáng hơn các vùng trắng khác, nhưng sự sắp xếp của các hình dạng và độ chuyển màu từ tối sang sáng tạo ra mối tương quan về mặt cảm nhận tương tự với việc đi qua một khu rừng rậm rạp cây cối và thỉnh thoảng bắt gặp ánh mặt trời chói chang xuyên qua tán lá.
Dù người nhìn vào bức ảnh không thật sự có nguy cơ hỏng mắt như khi nhìn vào mặt trời, nhưng đây là điều mà bộ não dự đoán sẽ xảy ra và đồng tử phản ứng theo đó.
Trong trường hợp ảo ảnh lỗ đen, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng đồng tử của người quan sát mở rộng khi nhìn vào hình ảnh, vì não của người nhìn sẽ nhận thấy họ đang di chuyển về phía một không gian tối hơn đáng kể so với môi trường hiện tại.
Bộ não bù đắp trước bằng cách giúp mắt sẵn sàng thu thập nhiều ánh sáng hơn. Ảo ảnh chuyển động về phía trước nhờ vào phần rìa được làm sáng của đốm đen, tạo ra sự chuyển động mờ; đó là lý do tại sao người quan sát thấy đốm đen ngày càng lớn, như điều mà người ta sẽ thấy khi đi về phía hang tối.
Khoảng 86% người tham gia nghiên cứu được cho xem ảnh có phản ứng đồng tử và nhóm cũng không chắc chắn tại sao 14% lại không phản ứng. Chưa rõ điều gì khiến những người đó trở nên khác biệt, và liệu sự khác biệt này có khiến họ gặp bất lợi khi định hướng môi trường xung quanh hay không.
Tham khảo: Gizmodo