Theo thống kê, thanh toán không dùng tiền mặt tăng hơn 51% trong 7 tháng đầu năm 2023. Đến cuối năm 2022, trên 77,41% người dân trưởng thành tại Việt Nam đã có tài khoản thanh toán bằng ngân hàng. Trong 7 tháng đầu năm 2023 so với cùng kỳ năm 2022, thanh toán không dùng tiền mặt tăng 51,14% về số lượng. Con số này dự kiến sẽ còn tăng mạnh trong thời gian tới, nhất là tại các thành phố lớn.
Vậy thanh toán không dùng tiền mặt có thực sự giúp chúng ta tiết kiệm chi tiêu hơn không? Câu trả lời có lẽ không hoàn toàn đơn giản.
Ưu điểm cần kể đến là tính minh bạch của loại hình thanh toán không tiền mặt. Khi sử dụng thẻ hoặc ví điện tử, mọi khoản chi tiêu đều được ghi chép lại một cách rõ ràng. Người dùng có thể dễ dàng kiểm tra và thống kê các khoản thu chi trong tháng hay năm. Điều này giúp họ nhận biết rõ hơn thói quen và khả năng chi tiêu của bản thân, từ đó có kế hoạch tài chính hợp lý.
Ngoài ra, nhiều ngân hàng cũng có các tiện ích như tích điểm, hoàn tiền cho các giao dịch thanh toán bằng thẻ. Mức hoàn tiền có thể dao động 0.5-2% giá trị giao dịch. Việc này giúp người dùng có thể tiết kiệm được một khoản không nhỏ sau một thời gian sử dụng.
Với các ứng dụng tài chính và ví điện tử cũng có những chương trình khuyến mãi hay các mã giảm giá từ đối tác, người dùng đôi khi sẽ mua được sản phẩm với giá rất rẻ chỉ bằng hình thức thanh toán trực tuyến, qua đó giúp tiết kiệm hơn trong chi tiêu.
"Khi có khuyến mãi, mình có thể mua hàng với giá rẻ hơn bằng cách thanh toán online qua ví điện tử, đôi lúc giá còn rẻ hơn là mua hàng trực tiếp tại cửa hàng đó. Chỉ cần chịu khó theo dõi chương trình và 'săn voucher' là sẽ tiết kiệm kha khá các khoản chi tiêu hàng ngày", Hồ Minh Hiếu, sinh viên một trường đại học khu vực quận 5 chia sẻ.
Tuy nhiên, việc thanh toán không tiền mặt cũng khiến nhiều người có xu hướng chi tiêu phung phí hơn. Thay vì phải rút tiền mặt, đếm từng tờ và quyết định xem nên mua gì, thanh toán không tiền mặt khiến quá trình này dễ dàng và nhanh chóng hơn.
Với sự phổ biến của hình thức quét mã QR Code, việc thanh toán không tiền mặt giờ đây được chấp nhận ở rất nhiều nơi, ngay cả những xe bánh mì hay quán hủ tiếu gõ đầu hẻm,... đều chấp nhận thanh toán không tiền mặt.
Điều đó dễ khiến người dùng chi tiêu nhiều hơn nhu cầu thực tế, nhất là với những món hàng nhỏ lẻ hay các khoản chi phí sinh hoạt.
“Việc thanh toán một món hàng với thao tác quá đơn giản rất dễ khiến mình bị chi tiêu quá tay, vì món hàng đắt tiền hay rẻ tiền thì cứ ‘quẹt’ và ‘quét’ là xong thôi. Nên khi lựa chọn lối sống không tiền mặt, mình phải tự rèn bản thân vào khuôn khổ quản lý tài chính cá nhân”, bạn Tạ Bình Phước, sinh viên trường đại học Nguyễn Tất Thành chia sẻ.
Do đó, việc thanh toán không dùng tiền mặt chỉ thực sự giúp tiết kiệm chi tiêu khi bạn vẫn giữ được thói quen lập kế hoạch và kiểm soát chi tiêu như khi dùng tiền mặt. Không nên cho rằng chỉ cần chuyển sang thanh toán hiện đại là có thể tiêu xài thoải mái mà không sợ hết tiền.