Mỡ máu cao là gì?
Mỡ máu là tên gọi thông thường của lipid máu. Mỡ máu gồm nhiều thành phần, trong đó cholesterol là thành phần quan trọng nhất.
Mỡ máu cao hay còn gọi là tăng cholesterol máu, máu nhiễm mỡ là một tình trạng rối loạn mỡ máu xảy ra khi thành phần mỡ gây hại tăng trong khi mỡ có lợi giảm. Tổng mức cholesterol trong máu trên 200 mg/dL được coi là mỡ máu cao.
Cholesterol là một chất béo do gan tạo ra. Đây là chất quan trọng đối với sự hình thành màng tế bào, dự trữ vitamin và sản xuất một số hormone. Cholesterol không hòa tan trong nước, vì vậy nó không thể tự di chuyển trong cơ thể.
Các hạt được gọi là lipoprotein giúp vận chuyển cholesterol qua máu. Có hai dạng lipoprotein chính:
- Lipoprotein tỉ trọng thấp (LDL), còn được gọi là "cholesterol xấu", có thể tích tụ trong động mạch và dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, chẳng hạn như đau tim hoặc đột quỵ.
- Lipoprotein tỉ trọng cao (HDL), còn gọi là "cholesterol tốt", giúp đưa cholesterol LDL trở lại gan để đào thải.
Mỡ máu cao hay còn gọi là tăng cholesterol máu, máu nhiễm mỡ là một tình trạng rối loạn mỡ máu xảy ra khi thành phần mỡ gây hại tăng trong khi mỡ có lợi giảm. Ảnh minh hoạ.
Mức cholesterol LDL quá cao hoặc mức cholesterol HDL quá thấp sẽ khiến mỡ tích tụ trong mạch máu, khiến máu khó lưu thông. Điều này có thể gây ra các vấn đề trên khắp cơ thể, đặc biệt là ở tim và não, và có thể gây tử vong.
Tiến sĩ Kate Kirley, giám đốc Nhóm Phòng chống Bệnh mạn tính, Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ, cho biết: "Cholesterol rất quan trọng đối với cơ thể. Cơ thể sử dụng cholesterol để vận hành nhiều chức năng khác nhau".
"Cơ thể tự tạo ra cholesterol, cho dù chúng ta có bổ sung chất này bằng chế độ ăn uống hay không. Chúng ta cần cholesterol để có một cơ thể khoẻ mạnh. Có loại cholesterol tốt và có chức năng bảo vệ cơ thể, như HDL - bảo vệ tim và mạch máu. Song, chúng ta cũng thường nghe tới cholesterol "xấu" - LDL - gây hại cho tim bằng cách bám vào thành mạch và làm thành mạch hẹp dần lại", tiến sĩ Kirley nói.
Các triệu chứng của mỡ máu cao
Mỡ máu cao thường không có bất cứ triệu chứng điển hình nào mà chỉ biểu hiện bằng những hậu quả như một cơn đau tim hoặc đột quỵ.
Mỡ máu cao gây ra các mảng bám trong động mạch, làm hẹp mạch máu, khiến sự lưu thông máu khó khăn hơn. Xét nghiệm máu là cách duy nhất để biết được liệu bạn có bị mỡ máu cao hay không.
Hệ quả của mỡ máu cao
Bệnh động mạch vành
Động mạch vành là một bệnh tim nguy hiểm. Ảnh minh hoạ.
Bệnh động mạch vành (CAD) là một loại bệnh tim, xảy ra khi sự tích tụ mảng bám khiến các động mạch chính cung cấp máu cho tim bị thu hẹp hoặc cứng lại.
Các triệu chứng của bệnh tim có thể khác nhau ở mỗi cá nhân. Tuy nhiên, các triệu chứng phổ biến nhất bao gồm:
- Đau thắt ngực
- Buồn nôn
- Khó thở
- Mệt mỏi
- Đau ở cổ, hàm, vùng thượng vị hoặc lưng
Đột quỵ
Đột quỵ là một cấp cứu y tế. Ảnh minh hoạ.
Sự tích tụ của mảng bám do mỡ máu cao có thể làm giảm hoặc cắt đứt nguồn cung cấp máu cho não và gây ra tình trạng đột quỵ.
Đột quỵ là một cấp cứu y tế. Điều quan trọng là phải được điều trị y tế khẩn cấp ngay khi có các triệu chứng của bệnh. Các triệu chứng có thể gặp là:
- Mất thăng bằng đột ngột
- Chóng mặt đột ngột
- 1 bên mí mắt hoặc miệng đột ngột mất cân xứng, sụp xuống
- Liệt 1 bên cơ thể đột ngột
- Tê ở 1 bên mặt, 1 cánh tay hoặc chân
- Nhìn mờ, nhìn đen hoặc nhìn đôi
- Đau đầu dữ dội, đột ngột
Nhồi máu cơ tim
Nhồi máu cơ tim là tình trạng y tế khẩn cấp. Ảnh minh hoạ.
Các động mạch cung cấp máu cho tim có thể từ từ thu hẹp lại do sự tích tụ của các mảng bám. Quá trình này còn được gọi là xơ vữa động mạch, diễn ra từ từ theo thời gian và không có triệu chứng. Cuối cùng, một phần của mảng bám có thể bị vỡ ra, ngăn chặn lưu lượng máu đến cơ tim, gây thiếu máu cục bộ.
Khi tim bị tổn thương hoặc một phần của tim bắt đầu bị tổn thương do thiếu oxy, điều này sẽ gây đau tim hoặc nhồi máu cơ tim.
Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, cứ khoảng 39 giây lại có một người Mỹ lên cơn đau tim.
Các triệu chứng của cơn đau tim bao gồm:
- Đau thắt ngực
- Cảm giác ngực bị ép hoặc nhức ở cánh tay
- Khó thở
- Cảm giác bồn chồn, trống ngực
- Chóng mặt
- Buồn nôn, khó tiêu hoặc ợ chua
- Kiệt sức
Đau tim là một cấp cứu y tế, có thể gây tử vong cho người bệnh nếu không được điều trị, cấp cứu kịp thời trong vài giờ đầu tiên sau cơn đau tim.
Bệnh động mạch ngoại vi
Những người bị bệnh động mạch ngoại vi có nguy cơ cao bị đau tim, đột quỵ hoặc phải cắt cụt chi. Ảnh minh hoạ.
Bệnh động mạch ngoại vi (PAD) xảy ra khi mảng bám tích tụ trong thành động mạch, chặn dòng chảy của máu trong các động mạch cung cấp máu cho thận, cánh tay, dạ dày, chân và bàn chân.
Các triệu chứng sớm của PAD gồm:
- Chuột rút.
- Mệt mỏi.
- Đau ở chân khi hoạt động hoặc tập thể dục. Cơn đau thường không thường xuyên.
- Cảm giác khó chịu ở chân hoặc bàn chân.
Khi PAD tiến triển, các triệu chứng xảy ra thường xuyên hơn và thậm chí xảy ra trong khi đang nghỉ ngơi với các triệu chứng như:
- Da chân và bàn chân mỏng đi, nhợt nhạt
- Hoại tử mô do không được cung cấp máu, thể hiện ở các vết loét trên chân hoặc bàn chân, các vết loét chậm lành.
- Đau chân ngay cả khi đang nghỉ ngơi.
- Chuột rút nhiều hơn.
- Cảm giác lạnh ở cẳng chân hoặc bàn chân.
Những người bị PAD có nguy cơ cao bị đau tim, đột quỵ hoặc phải cắt cụt chi.
Ai là người dễ bị mỡ máu cao?
Tiền sử gia đình có người bị mỡ máu cao
Các chuyên gia y tế cho biết những người có tiền sử gia đình có người bị mỡ máu cao nên thận trọng.
Tiến sĩ Kirley nói: "Gen di truyền là một trong những yếu tố lớn nhất quyết định mức cholesterol trong cơ thể mỗi người".
Thừa cân, béo phì
Theo các bác sĩ, béo phì có liên quan đến cholesterol cao. Chuyên gia tim mạch lâm sàng người Mỹ, bác sĩ Theodore Feldman, cho biết: "Có rất nhiều người bị tiểu đường, huyết áp cao và cholesterol cao nhưng có cân nặng bình thường. Tuy nhiên, chúng ta không thể phủ nhận rằng cân nặng càng lớn thì nguy cơ huyết áp cao, mỡ máu cao, tiểu đường và các bệnh về tim càng cao".
Hút thuốc lá
Hút thuốc lá có thể làm tăng mỡ máu. Ảnh minh hoạ.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ, các hợp chất trong thuốc lá có thể khiến cho mức cholesterol HDL thấp đi và tăng mức cholesterol LDL, khiến cho máu đặc, dính hơn và nguy cơ đông máu cao hơn.
Ngoài ra, theo Khoa Hoá Sinh, Đại học Wisconsin (Mỹ), hợp chất acrolein có trong khói thuốc lá có thể tác động đến mức cholesterol trong cơ thể. Hợp chất này ngăn HDL trong máu vận chuyển LDL ra khỏi động mạch và đến gan. Điều này có nghĩa là hút thuốc không chỉ làm tăng sự tích tụ LDL mà còn làm suy giảm khả năng của HDL trong việc ngăn chặn sự nguy hiểm do LDL gây ra.
Lười vận động
Một lối sống lười vận động, ngồi nhiều, đặc biệt ở dân văn phòng, có thể khiến sự trao đổi chất trong cơ thể bị ảnh hưởng, từ đó gây ra tăng mỡ máu.
(Nguồn: Healthline, Eatthis, Mayo Clinic)