Hãy thư giãn, ra ngoài ăn uống và mua sắm. Đó là thông điệp mới nhất mà chính phủ Trung Quốc gửi đến người dân sau nhiều tháng yêu cầu họ phải ở trong nhà - một trong những biện pháp mạnh tay được thực hiện nhằm ngăn chặn sự lây lan của dịch Covid-19.
Trong một nỗ lực kích thích tiêu dùng trở lại sau thời gian dài chìm lắng do ảnh hưởng của dịch bệnh, các nhà chức trách Trung Quốc ở một vài nơi đã phát voucher, yêu cầu các công ty trả thêm lương cho người lao động hay cung cấp khuyến mại đa dạng cho những chi tiêu lớn như mua xe hơi. Truyền thông địa phương thì luôn đăng tải những câu chuyện về việc các quan chức xuống đường thưởng thức những món ngon địa phương như uống trà sữa, ăn lẩu và thịt nướng.
Tuy nhiên, với nhiều người Trung Quốc họ vẫn tỏ ra do dự trở lại với cuộc sống thường ngày. Họ vẫn băn khoăn liệu đã an toàn hay chưa khi đi ra ngoài và áp lực về tài chính cũng là một rào cản với họ. Những chiến dịch thúc đẩy chi tiêu Trung Quốc đang thực hiện có thể được xem như một lời cảnh báo cho các chính phủ trên khắp thế giới, những nơi đang kỳ vọng sẽ có thể phục hồi nhanh chóng sau khi các lệnh cách ly được dỡ bỏ. Những rào cản mà Trung Quốc đang gặp phải trong quá trình này, rất có thể sẽ phát sinh ở những nơi khác.
"Sự phục hồi tiêu dùng của Trung Quốc sẽ cho thấy điều gì sẽ xảy ra với phần còn lại của thế giới khi đại dịch Covid-19 đạt đỉnh vào qua đi", Ned Salter - một chuyên gia phân tích nói. "Có những tín hiệu rõ ràng cho thấy sự phục hồi trên khắp các phân khúc mặc dù tốc độ khá chậm chạp. Chúng ta cần chứng kiến sự tự tin của người tiêu dùng hơn nữa mới tạo ra những cải thiện đáng kể".
Tại Chiết Giang, các công ty được khuyến khích cho nhân viên nghỉ thêm nửa ngày mỗi tuần để họ có thời gian đi mua sắm và chi tiêu.
Nhưng Chen Xin - một nhà thiết kế nội thất cảm thấy không được hưởng lợi gì nhiều từ những chính sách này. Cô làm việc cho một công ty nhỏ có 20 người và không thể áp dụng những chính sách đó sau khi thiệt hại nặng nề vì virus.
"Giữ được việc là tôi thấy biết ơn lắm rồi. Với các đồng nghiệp và tôi, chúng tôi vẫn ăn uống ở nhà nhiều nhất có thể. Bây giờ đi ra những nơi công cộng vẫn cảm thấy chưa được an toàn".
Sự phục hồi mong manh
Trung Quốc cần đưa nền kinh tế tiêu dùng lớn nhất thế giới chi tiêu trở lại ngay bây giờ khi mà dịch bệnh đã chính thức được kiểm soát. Doanh thu bán lẻ giảm 20,5% trong 2 tháng đầu năm và một nửa nhà bán lẻ Trung Quốc không có đủ tiền mặt để sống thêm 6 tháng nữa.
Trong khi vào ngày thứ 5, Bộ thương mại nói rằng doanh số bán lẻ đã ngừng giảm nhưng sự hồi phục vẫn còn rất mong manh khi mà nền kinh tế Trung Quốc đối mặt với một làn sóng khủng hoảng thứ 2 đến từ sự giảm nhu cầu tư nước ngoài và nhiều người mất việc cũng như bị giảm lương.
Ngoài chỉ dẫn mở rộng được các nhà hoạch định kinh tế hàng đầu Trung Quốc đưa ra vào ngày 13/3, Bắc Kinh hiện chưa công bố bất kỳ biện pháp đặc biệt nào để thúc đẩy tiêu dùng. Nhiệm vụ lớn nhất được giao cho chính quyền các địa phương - những lãnh đạo ở đây sẽ phải làm sao thuyết phục được người dân ra ngoài và chi tiêu.
Tại Nam Ninh, các quan chức thành phố đã bỏ khẩu trang và xuống đường ăn món đặc sản của thành phố. Chính quyền cũng đã công bố gói cứu trợ trị giá 45 triệu USD để người dân chi tiêu cho những sản phẩm như thiết bị điện tử và thể thao hay du lịch.
Luật sư Lan Tianbin nói rằng việc các quan chức làm gương đi ra ngoài ăn uống, mua sắm là một tín hiệu mạnh mẽ cho thấy sự phục hồi đang diễn ra nhưng ông sẽ vẫn phải nghĩ tới 2 lần trước khi đưa ra bất kỳ quyết định mua sắm nào trên 10.000 NDT (tương đương 1.400 USD).
"Vài ngày trước, tôi vừa mới nhận được vụ án đầu tiên sau nhiều tháng. Sẽ phải mất một thời gian trước khi nhiều người có thể đón nhận những thông điệp này, loại bỏ nỗi sợ về an toàn sau thời gian dài mắc kẹt với virus corona".
Trước đó, các nhà phân tích Trung Quốc dự đoán rằng sẽ xảy ra một "sự trả thù chi tiêu" sau khi các lệnh cấm bị dỡ bỏ nhưng điều đó không xảy ra.
Sự phục hồi diễn ra khá chậm chạp. Một nhà kinh tế Trung Quốc kêu gọi chính phủ cần phải đưa ra những gói giải cứu trực tiếp hơn như trao tiền cho người dân giống một số quốc gia khác đang làm.
"Chúng tôi tin rằng cách trực tiếp nhất để kích thích tiêu dùng là trợ cấp cho nhóm những người thu nhập thấp thông qua việc giảm thuế và phát tiền", Liu Qiao - viết. Chính phủ nên gửi 1.000 NDT cho mỗi người dân tại Hồ Bắc - tâm điểm dịch bệnh.
"Gói cứu trợ từ chính quyền địa phương là không đủ", theo Wang Dan - một chuyên gia phân tích. Tỷ lệ thất nghiệp có thể tăng thêm 5% so mới mức kỷ lục 6,2% vào tháng 2, nghĩa là thêm 22 triệu việc làm nữa bị mất.
Tỉnh Hồ Bắc tuần trước đã nới lỏng lệnh phong toả và lên kế hoạch mở cửa hoàn toàn Vũ Hán vào ngày 8/4. Tuy nhiên người dân vẫn tỏ ra hết sức cảnh giác.
Hợp Phì - một thành phố ở tỉnh An Huy đã dỡ lệnh hạn chế ra ngoài ăn uống từ 2 tuần trước. Nhưng chủ nhà hàng Wang Jie vẫn không có nhiều khách.
"Ảnh hưởng về tâm lý vẫn còn. Tôi không nghĩ mọi người sẽ đi ra ngoài ăn thường xuyên như trước".