“Rồi 2020 đến, chẳng gõ cửa xông đất nhà người ta như lẽ thường mà ào ào vô rồi để lại bao nhiêu là biến động. Giữa năm, tôi không thể về nhà vì đại dịch.

Rồi cũng như bao người, trong những tháng ngày cách ly, ta tự nhiên nhớ nhung tột cùng những điều trước giờ ta coi là đương nhiên.

Thèm khát một chuyến bay trở về, chiều chiều ngồi chồm hổm nhổ tóc sâu cho mẹ, sáng sáng đạp xe ra biển cùng ba, hay đơn giản là được ăn bữa cơm nhà...

Cứ thế, mọi kết nối đều diễn ra qua "video call" cho đến tháng 10. Tôi về nhà không báo trước. Dắt theo hai đứa bạn vì lỡ khoe "Mẹ tao pha cafe ngon lắm".

Vừa thấy bóng dáng tôi trước cửa mẹ chậm chậm bước ra, đôi chút ngỡ ngàng, cứ đứng tần ngần một lúc rồi mới kéo tôi cùng hai đứa bạn vào nhà. Rất nhanh thôi, tôi thấy những hạt mưa bóng mây hắt ra từ đôi mắt mẹ, tự nhiên lồng ngực mình nóng ran. Đó là lần đầu tiên tôi thấy, cảm xúc của một người có thể dẫn dắt cảm xúc người khác như thế nào.

Tối hôm đó, ba mẹ rủ thêm vài dì qua chơi làm một bữa cơm nhỏ mừng tôi về. Đó là mẹ tôi nói, còn bản thân tôi thấy bữa cơm đó to lắm với cả chục món mà tôi biết có đi qua mấy bận đèn đỏ Sài Gòn cũng chẳng thể tìm thấy.

Trời lạnh lạnh tôi cùng vài đứa bạn lụi cụi bên cái bếp củi nhỏ thổi lửa nướng cá, bên kia mẹ cùng mấy dì nhặt rau. Ba và thằng em trai thì khệ nệ khiêng bàn ra trước hiên, xếp dăm cái ghế ngay ngắn quanh chiếc bàn con con.

Nhỏ bạn bảo tôi cá nướng Đà Nẵng làm nó nhớ vịt quay Lạng Sơn, tôi cười khẩy tỏ ý hai món chẳng liên quan gì nhau. Nhưng cả tôi với nó đều ngầm hiểu mấy món mẹ tôi nấu làm nó nhớ lắm mâm cơm quê nhà.

Đâu đó có những tiếng thở dài nhưng cũng có những tiếng cười. Mẹ cùng mấy dì hỏi chuyện công việc ở Sài Gòn, hỏi tụi tôi sống sao trong những ngày cả nước cách ly, rồi còn dặn món nào ngon sẽ nấu thêm cho mai mốt mấy đứa đem vô Sài Gòn. Ba tôi vốn ít nói, chỉ ngồi nghe mọi người tỉ tê, chốc chốc nhắm chút rượu, gắp thức ăn cho mấy đứa tôi... Giờ tàn của màn đêm, bếp củi vẫn còn chút lửa già bắn từng tia lách tách. Sương phủ đầy lên tóc, lên vai chúng tôi, đâu đó trong bàn ăn lại có tiếng xuýt xoa vì lạnh. Món ăn đã vơi, những câu chuyện vẫn được bẻ đôi, người này nhâm nhi, người kia hát đôi ba câu lưng chừng.

Ở giữa những khoảng trống là sương lạnh nhưng cũng ở giữa đó hơi ấm từ sự sum vầy lan toả. Đêm hôm ấy, khoảng sân nhà tôi vắng lặng im.

Đôi khi ta gọi mâm cơm là mâm Tết, không phải vì nó được tổ chức vào 29, 30 hay mùng một mà bởi vì khi ngồi vào đó ta nếm được vị của yêu thương. Và mâm cơm đặc biệt giữa cái ngày Đà Nẵng lạnh xé da, hương hoa sử quân tử len lỏi vào từng câu chuyện, đó chính là mâm Tết tháng 10 của tôi…”

Quỳnh Anh – 27 tuổi, chuyên viên marketing

Nhật Bản. Một ngày mùa đông. Chợt thèm tô canh khổ qua ấm nóng mẹ hay nấu. Ở Nhật chỉ có mùa hè giá khổ qua mới trở nên "dễ chịu" một chút, tầm 30.000 đồng/trái. Cuộc sống bận rộn và hối hả, một bát canh khổ qua nhồi thịt càng trở nên quý giá hơn.

Một ngày cuối tuần bố đón tôi về nhà từ ký túc xá, cửa nhà vừa mở là tôi "sà" vào mâm cơm nóng hổi ngay. Cũng là lần đầu tiên bị cái đói quay quắt quay mình vòng vòng đến "cao hứng" chạm vào món canh khổ qua nhồi thịt.

Và từ đó trở đi, canh khổ qua nhồi thịt biến thành món khoái khẩu của tôi. Nhưng kèm theo điều kiện, phải do chính tay mẹ tôi nấu.

Mẹ tôi, cũng chẳng hiểu tại sao cứ gọi món này là "ổ hoa" thay vì "khổ qua". Ngày nhỏ khi nghe mẹ gọi như thế, cũng không lấy làm thắc mắc. Vì ở hình dạng lát cắt, khoanh khổ qua tròn ủm kia thấy cũng giống hình bông hoa thiệt.

Nồi canh "ổ hoa" "made by mẹ" thoạt nhìn cũng không khác bình thường là mấy. Nhưng chỉ tôi mới biết độ mềm giòn của lớp vỏ và mùi thơm nức mũi của lớp nhân bên trong đặc biệt như thế nào. Bởi lớp nhân đó không được dậy lên lớp mùi nguyên thủy của thịt!

Thớ thịt kho thơm nồng và thanh ngọt bởi được hầm với nước dừa tươi. Trứng gà cũng phải chiên sơ cho lớp vỏ giòn "sực sực", cắn vào béo béo. Là trứng gà chứ không phải trứng vịt. Cũng vì tôi không chịu được mùi nguyên thủy của loại trứng này.

Giờ này năm ngoái, tôi còn đang ở Nhật, háo hức mua sắm gói ghém để về nhà ăn bữa cơm đoàn viên, cho cả nhà bất ngờ. Vừa quay lại với công việc ở Nhật thì đại dịch hoành hành, đến giờ vẫn còn là vấn đề chưa hết nhức nhối…

Bắt đầu với những câu chúc thân thuộc, những tiếng cười, tiếp tục với những giọt nước mắt nhung nhớ và kết thúc rôm rả bằng những câu chuyện ký ức không bao giờ dứt của những năm trước.

Mới than vài câu "sương sương", thì mẹ ngắt lời, bảo rằng thời đại phát triển rồi, đâu còn như xưa nữa. Ăn Tết online đi con! Tôi lúc đấy mới chợt như bừng tỉnh. Dù màn hình chỉ là sự phản chiếu của công nghệ nhưng cảm xúc vẫn tuyệt đối rất thật.

Hay như mới đây, tôi về Osaka dự đám cưới anh họ. Đúng ra anh chị tôi dự định về Việt Nam tổ chức tiệc mừng nhưng cũng vì lý do lớn nhất cản trở ở hiện tại nên chỉ có một lễ cưới giản dị ở nhà thờ và một bữa tiệc ấm cúng.

Thế là tôi và người chị họ thay nhau trở thành "cameraman" tường thuật trực tiếp mọi hình ảnh từ đám cưới để quý vị phụ huynh ở nhà xem con mình "không trượt phát nào".

Phải rồi, mẹ tôi nói đúng nhỉ. Thời buổi này, chỉ cần một kết nối mạng ổn định, những nhớ nhung không gặp được nhau trực tiếp cũng ít nhiều sẽ được xoa dịu.

Ngày trước, bước ra khỏi nhà, có bao nhiêu cực khổ, bao nhiêu ấm ức cũng chỉ cần một bữa cơm "ổ hoa" là có thể xoa dịu tất cả. Giờ đành chờ dịch bệnh đi qua, để được cùng gia đình quây quần ăn một bữa cơm "ổ hoa" - bao nhiêu khổ tới cũng qua lập tức.

Cẩm Tú Bee, 26 tuổi, du học sinh Nhật Bản

Ở nhà, tôi vốn là con trai cưng. Mẹ cưng tôi là vậy nhưng cũng nghiêm khắc vừa đủ để ngày hôm nay, tôi dần trở thành một chàng trai mọi người tin cậy. Riêng chuyện ăn uống, chỉ cần tôi ăn ngon thì dù khó đến mấy mẹ cũng tìm cách làm bằng được. Với tôi, chẳng đầu bếp tài ba nào có thể vượt qua được mẹ, bởi không chỉ là nêm nếm vừa miệng mà dường như, mỗi bữa cơm nhà, mẹ đều “dốc” vào đó rất nhiều yêu thương.

Đã 3 năm tôi đặt chân đến Úc. 2 năm đầu tiên, do thuê được một phòng trọ có gia đình chủ là người Việt Nam nên cô chú thường hay nấu ăn cho chúng tôi. Năm nay, tôi chuyển nơi ở. Thời gian đầu một phần do lười nấu ăn, một phần vì lịch học quá bận nên chuyện ăn uống suốt khoảng thời gian đó khá tệ hại. Trong những lần video call về nhà, mẹ cằn nhằn mãi vì tôi gầy quá. Có lần, nói mãi mà tôi không nghe, mẹ khóc. “Mẹ không cần con phải học quên ăn quên ngủ như vậy, mẹ không cần con phải trở thành ông nọ bà kia, mẹ chỉ cần con thật khỏe mạnh. Dịch bệnh như thế này quan trọng nhất là sức đề kháng, mà con lại bỏ bê sức khỏe của mình, làm sao mẹ ở nhà yên tâm được?” Đôi khi, tôi cứ để điện thoại mở rồi thiếp đi, mẹ ở đầu dây bên kia, nơi Hà Nội cách tôi đến 20 giờ bay vẫn ngồi nhìn tôi ngủ một lúc lâu sau mới ngắt máy.

Quả thật, nếu không vì Covid thì sau khi chuyển nhà, vào kì nghỉ xuân tôi sẽ bay về nhà như thường lệ, được ôm mẹ vào lòng và làm một cậu bé nhõng nhẽo vòi vĩnh đủ món ngon. Mỗi năm, vóc dáng của tôi cao lớn dần, bờ vai thêm vững chãi, với nhiều những mối quan hệ mới, nhiều thay đổi, nhưng dáng mẹ thì vẫn thế, món ăn mẹ nấu vẫn vậy, sự ân cần và thấu hiểu của mẹ chẳng thay đổi gì.

Sau cuộc nói chuyện làm mẹ khóc, tôi quyết định thay đổi một chút quỹ đạo sống của mình. Dạo gần đây, các bạn du học sinh hay quay những clip ngắn về cuộc sống du học của mình để chia sẻ trên mạng xã hội. Những clip ngắn như vậy không chỉ là nguồn tham khảo cho những bạn đang chuẩn bị đi du học, mà còn là cách để chúng tôi có thêm những người bạn phương xa, cũng là để gia đình ở nhà luôn luôn yên tâm rằng con họ, dù ở xa vẫn luôn khỏe mạnh, đầy năng lượng. Tôi bắt đầu làm những video về các bữa ăn của mình, tuy là những bữa ăn đơn giản, ưu tiên nhanh gọn nhưng đảm bảo đủ chất. Từ việc lên thực đơn cho một tuần để đi chợ, đến việc lựa chọn thực phẩm dựa trên những “bí kíp” mà mẹ đã đào tạo “mục sở thị” cho tôi trong những lúc 2 mẹ con video call với nhau. Quan trọng nhất, chính là quá trình chế biến món ăn. Có những khi rảnh rỗi, tôi ghi hình ngay trong khi đang video call, mẹ chỉ tôi cách làm từng bước những món ăn mẹ thường nấu tôi ăn khi còn ở nhà. Ở Úc, không phải các loại nguyên liệu Hà Nội đều sẵn có, vậy nên, mẹ còn là người gợi ý cho tôi những nguyên liệu thay thế. Dần dần, tôi hoàn toàn có thể tự biến tấu món ăn của mẹ theo những nguyên liệu sẵn có. Tuy thật sự, vị mẹ nấu, cơm mẹ làm vẫn là tuyệt vời nhất, nhưng với trình độ “nghiệp dư’’ như tôi được thế này cũng đáng để khen ngợi lắm rồi.

Đôi khi, mẹ bảo “Thích nhỉ, 2 mẹ con ở xa nhau nhưng đôi khi mẹ thấy con vẫn đang ở nhà với mẹ. Phải công nhận công nghệ giờ hiện đại và thông minh quá, liên lạc khó khăn như ngày xưa thời bố mẹ thì chắc mẹ không cho con đi du học đâu.”

Nguyễn Minh, 22 tuổi, du học sinh Úc

Dù có đi bao xa, những bữa cơm nhà với hương vị nêm nếm riêng của từng gia đình, với tiếng nói, tiếng cười, những câu chuyện rộn rã hàng ngày vẫn luôn in đậm trong ký ức mỗi người. Càng đi xa, càng trải đời nhiều, con người ta mới càng thấm thía những bữa cơm ngày thường, tưởng như bình thường nhưng hóa ra lại là cả một phần cuộc sống, cả một trời ký ức, cả một nguồn sức mạnh tinh thần, xoa dịu ta những lúc yếu lòng “nghe tiếng cơm sôi cũng nhớ nhà”. Khi những quãng đường ngày càng ngắn lại bởi những giờ bay ngày một cải thiện. Khi chỉ mất vài giây cho một lần kết nối, từ bất cứ vị trí nào, đâu đâu trên quả địa cầu hình cầu này lập tức “phẳng” lại, hiển hiện ngay trước mắt ta. Thay vì cả năm, đôi khi là những chuyến xa nhà vài năm trời mới được gặp lại, thì, thật lòng phải cảm ơn mạng internet và công nghệ số, xóa hết những xa xôi. Những bữa cơm cùng nhau dù mỗi người ở cách nhau cả nửa vòng trái đất. Những cuộc họp gia đình, những vui, buồn, những cột mốc quan trọng, nhờ có chiếc màn hình, mà gần lại như chưa từng xa. Chúng tôi, những người con xa nhà thường nói vui với nhau, khoảng cách bao xa không quan trọng, quan trọng là đường truyền ở nhà có đủ mạnh hay không. Chỉ cần mạng chạy ro ro, thì dù có ở đâu, chúng tôi cũng sẵn sàng nhập cuộc, sẵn sàng cháy hết mình cùng với gia đình, bạn bè ở nhà. Giờ, cụng ly qua màn hình, thổi nến qua màn hình lại là trào lưu viral cả thế giới. Khoảng cách chẳng còn là trở ngại, khi mà, nếu có lòng thì sự quan tâm vẫn luôn ở bên ta.